लुँ भाः थहां थहां वं ज्या कुहां कुहां वः

शीला साय्मि

थौंकन्हय् लुँया आपूर्ति मजूगु व बैंकं बियाच्वंगु नं होलसेलवालातय्त जक दइगु जुयाः चिचीधंगु पसः व गांगामय् लुँया बजाः ठप्प हे जुयाच्वंगु दु ।

न्हिछिया २०/३० तोला लुँया कारोवार जुइगु लुँवहः पसलय् नं थौंकन्हय् व्यापार हे शून्य जुयाच्वंगु दु। कारण, तसकं थहांवंगु लुँयागु भाः। लुँया भाः थहां वंसां न्हिछिया निम्ह प्यम्ह लुँ मिउ वइपिं ग्राहक मवःगु ला मखु। तर थःके स्टक तयेगु क्षमता मदुगुलिं 'दंक लाःगु' लुँ नं न्याये मफुगु खँ असंया गौतम शाक्यं कनादी ।

थथे लुँया भाः थहांवंगुया कारण छु ले? सुनचाँदी व्यवसायी संघया नायः तेजरत्न शाक्यं कनादी, 'अन्तर्राष्ट्रिय बजारं लुँ न्यायेगु बन्द जुसेंलि लुँया भाः थहांवंगु खः। वंगु भदौ १८ गतेनिसें वाणिज्य मन्त्रालयपाखें तप्यंक अन्तर्राष्ट्रिय बजारं लुँ आयात बन्द याःगु खः। देशय् लुँया माग न्हिछिया ३५/४० किलो दु। नेपाल राष्ट्र बैंकं थःगु हे धुकुतिं क्वकयाः वाःया १०० किलो लुँ पित बियाच्वंगु खः। (व नं आश्विन ७ गते सुनचाँदी व्यवसायी संघं लुँ आयातया निंतिं बन्द यानाः जक सर्वसाधारणया सुविधाया निंतिं धकाः जक।) माग बराबर आपूर्ति मजुल धाःसा भाः थहां वनीगु ला स्वाभाविक हे जुल ।'

खिचापुखूया नव नवरत्न आर्टया काजीराज शाक्यं कनादी, 'लुँया भाः २०,००० निसें हे मनूतसें लुँया तिसा तीगु म्हो याना हयेधुंकल। लुँ कम पत्थर अप्वः (जडे यानातःगु) थुनातःगु ज्वाला ज्वालां च्वंगु तिसाया चलन वःगुलिं हे लुँया व्यापार म्हो जूगु खः। थौंकन्हय् सर्वसाधारण मनूतसें थी हे मफयेक लुँया भाः थहां वनाच्वंगु दु। उकिं यानाः थःगु व्यापार ५० प्रतिशत म्हो जुयाच्वंगु खँ कनादी ।'

ब्याहा व विधि व्यवहार यायेत मदयेकं मगाःगु लुँ न्याः वइपिं नं थौंकन्हय् तप्यंक होलसेल वनीगु जुयाच्वंगु खँ नं वय्कलं कनादी ।

मखंया लुँ व्यापारी ज्योतिरत्न तुलाधरं कनादी, 'न्हापा न्हिछिया ५०/६० तोला लुँ मियाच्वनागु खः। थौंकन्हय् १५/१६ तोला तक नं मीत थाकु ।'

न्हिछिया सलंसः मनू वइगु पसलय् थौंकन्हय् झिम्ह झिंनिम्ह जक लुँ न्याइपिं दुहां वइ। मेपिं भाः जक न्यनीपिं। छापावाल व टुक्रा लुँ जक मीगु जुयाः छतोलाय् ५० तकां अप्वः लबः मदुगु खँ नं वय्कलं कनादी। न्हापासा स्टक तयेगु निंतिं नं मनूतसें लुँ न्याइगु खः। थौंकन्हय् बैंक व सहकारी अप्वः जुयाः ध्यबा उखे हे लगानी याइगु जुयाच्वन। उकिसनं रेडिमेड तिसाया चलन जुयावःगुलिं द्वलंद्वः लबः नं रेडिमेड तिसा मीपिंसं हे कयाच्वंगु खँ नं वय्कलं कनादी ।

उखे लुँया बजाः म्हो जूगुया कारण छता जक मखु तःता हे दुगु खँ तिसा ज्वलंया थुवाः निरंजनरत्न शाक्यं कनादी। दकलय् न्हापां ला मनूतय्के पुँजी हे मदुगु बिचाः वय्कःया दु। रत्न तथा आभूषण संघ व नेपाल सुनचाँदी व्यवसायी संघं तःगु भाः व मेमेगु साधारण बजाःभाः पाःगु नं छगू कारण खः। अथे हे छापावाल लुँ (९९९९ या लुँ) साधारण पसलय् स्वयां ततःधंगु पसलय् तोलां १५०० तका थिकयेक मियाच्वंगु व विशाल बजारया रेडिमेड लुँ पसल्यातसें तोलाय् हे २१०० दां छुट बिया धकाः ग्राहकतय्त क्वानाच्वंगु कारणं यानाः नं लुँया बजाः अस्थिर जुयाच्वंगु खः।
व्यापार व लबः मदुसां नं लुँ पसः छाय् यक्व दयाच्वन ले धइगु न्ह्यसलय् वय्कलं धयादी, 'लुँ पसः धइगु मेमेगु व्यापार स्वयां स्तरीय जू, बैंकं तुरुन्त विश्वास याः।'
वय्कलं लुँ न्याइपिं ग्राहकतय्त लुँ न्याये न्ह्यः लुँया गुण गुलि खः थुइके माःगु, बजाः भाः गथे खः सीकेमाःगु अले ज्याला व जल्तिया ल्याः स्वयाः जक लुँ न्याःसा द्यापं मलाइगु जानकारी नं बियादिल ।

लुँया ज्याय् वयाच्वंगु मन्दीया बारे सुनचाँदी व्यवसायी संघया नायः तेजरत्न शाक्यं कनादी, 'थगुने स्वयाः थुगुसी लुँया भाः तोलां हे गुद्वः थहांवंगु दु। २०६२ साल तक ९५ प्रतिशत मनूतसें लुँ न्यानाः जक तिसा दयेकीगु खः। थौंकन्हय् लुँया आपूर्ति मजूगु व बैंकं बियाच्वंगु नं होलसेलवालातय्त जक दइगु जुयाः चिचीधंगु पसः व गांगामय् लुँया बजाः ठप्प हे जुयाच्वंगु दु ।'

थौंकन्हय् भारतीय लुँ बजाः भाःया आधारय् व नं आईसी १६५ तका पुलाः नं उकी मार्जिनल प्रोफिट जोरे यानाः जक लुँया भाः च्वनीगु जुयाः अन्तराष्ट्रिय बजाःभाः स्वयाः नेपाःया लुँयाभाः यक्व पाःवंगु खः। वय्कलं धयादी, 'भारतं वःगु लुँपाखें नेपाःया बजारय् खने मदयेक प्रभाव लानाच्वंगु दु। न्हिछिया १५ किलो जक लुँ नेपाः दुहां वःसां नं छतोलाय् १००० तका लबः नल धाःसा किलोय् झण्डै १ लाख पाः वनी। थुकथं न्हिं लखंलख राजस्वय् घाटा जुयाच्वंगु स्वयाः नं सरकारं ध्यान मबिउगु खँ वय्कलं कनादिल ।

More Stories Like this