जिमिसं म्हसिउम्ह शम्भुराम श्रेष्ठ

मधु श्रेष्ठ
मदुम्ह वामनेता शम्भुराम श्रेष्ठया कन्हय् ८९ दँ बुन्हिया झ्वलय्

देशय् प्रजातन्त्र वये स्वयां यक्व न्ह्यः राणा शासनं चरम रुपं दमन यानाच्वंगु इलय् वि.सं. १९९० सालय् प्यम्ह सपुततय्त गुकथं फाँसी बियाः राजनीतिक चेतनाया हत्या यायेगु कुतः जुल, उकिं यानाः राणातय्सं नेपाःमितय्त यानाच्वंगु अत्याचार याये धकाः मात्र झिंच्यादँ दुम्ह छम्ह ल्याय्म्ह अज्याःगु मिया ज्वालाय् मग्यासे दुहां वन। वहे निडर व त्यागी व्यक्तित्व खः जिमि बा शम्भुराम श्रेष्ठ।
वि.सं. १९७८ कार्तिक १४ शुक्ल पक्ष बैकुण्ठ चतुर्दशी कुन्हु येँया न्ह्यःखा त्वालय् बाया जन्म जूगु खः। जिमि बाज्या बज्ये अर्थात् बाया मां-बा स्व. गोबिन्ददास श्रेष्ठ व स्व. सानुनानी श्रेष्ठ खः ।

उगु इलय् मचाबलय् हे इहिपा यायेगु चलन। जिमि बाया नं झिंप्यदँ दुबलय् झिंनिदँ दुम्ह जिमि मां चम्पादवी श्रेष्ठनाप इहिपा जुल। वयां लिपा बाःमांपिनि न्याम्ह मस्त दत। तःधिकःम्ह छम्ह म्ह्याय् मचाबलय् हे मंत। मेपिं निम्ह कायपिं प्रताप श्रेष्ठ, अशोक श्रेष्ठ व म्ह्याय्पिं मञ्जु श्रेष्ठ अले दकलय् चीधिकःम्ह म्हयाय् जि मधु श्रेष्ठ हे जुल।
राणा शासन अन्त याये धकाः राजनीतिइ वंगु इलय् वय्कः पाटन हाइस्कूलय् ९ कक्षाय् जक ब्वनाच्वंगु जुयाच्वन। १९९८ बैशाख २० गते थः शुरुया पासापिं प्रेमबहादुर कंसाकार, सूर्यबहादुर भारद्वाज, पुष्पलाल श्रेष्ठ नापं वय्कःपिं मासंगल्लिइ च्वंगु प्रेमबहादुरया छेँय् बैठक च्वनाः छगू न्हूगु भूमिगत राजनैतिक संगठन चायेकादिल। अनंनिसें निरन्तर कथं संघर्ष यानाः वय्कः नापं मेमेपिनि कुतलं २००७ सालय् राणा शासन अन्त यानाः देशय् प्रजातन्त्र हल ।

बानं १९९७ सालंनिसें २०६२ साल माघ १९ गते तक नं थःगु राजनीतिक जीवनयात निरन्तर हे यानादिल। थःगु पुरा जीवन हे राजनीतिइ अर्पण यानादिल। २४ घण्टा हे देय् व राजनीतिइ सनाच्वंम्ह थःगु छेँ जहान, मचाखाचाया ई बी फइगु खइ ला? छम्ह व्यत्तिं निखें नं बांलाक स्वये फइगु अवस्था ला पक्का हे दइ मखु। अथे हे बानं नं थःगु छेँ, जहान, मस्तय्त म्हो हे जक महत्व बियादीगु जुयाच्वन।
ल्याय्म्हबलय्, बल्लाबलय् जीवनया महत्वपूर्ण इलय् आखः ब्वनेगु, कमे यायेगु इलय् बानं देय् व जनताया लागिं धकाः संघर्ष यानाः जीवन फुकादिल। झिंप्यदँ ला जेलय् हे च्वनादिल। जिं चायेक बा धइम्ह म्हसिउगु हे जेलय् खः। छेँय् जुइबलय् नं अप्वः यानाः भूमिगत हे जुयाच्वनीगु। थ्वहे सन्दर्भय् बाःया तःधीम्ह भिंचा अर्थात् जिमि दाइ (निनिया काय्) नं धयादी, "मचाबलय् स्वम्ह पाजुपिं मध्ये निम्ह न्ह्याबलें खं तर छम्ह पाजुयात धाःसा गबलें नं मखं उकिं म्ह हे मसिउ।" दाइयात छम्ह पाजु गन जक वनीगु जुइ धकाः सदां जिज्ञासा जुइगु जुयाच्वन। उबलय् जुलस वइगु धइगु तसकं तधंगु खँ। जुलुस पिकाइपिंत राणातय्सं बाँकी हे तइ मखु। अज्याःगु इलय् छन्हु जुलुस वल धकाः स्वःवंबलय् थःहे शम्भुराम पाजु रुमालं चिनाः जुलुसया नेतृत्व यानाः वयाच्वंगु खानाः दाइ नं अजूचायादिल।
छेँया लिउने च्वंगु छगू क्वथाय् मस्त वने मजिउ धयातःगु जुयाच्वन। दाइ धाःसा अन छाय् वनेमते धाःगु धकाः न्ह्याबलें वहे क्वथाय् जक स्वः वनीगु। छन्हु वय्कलं पाजु व मेमेपिं स्वम्ह प्यम्ह मनूत राजनीतिक खँ ल्हानाच्वंगु खंकल। लिपा तिनि वय्कलं सीकल, पाजु न्ह्याबलें भूमिगत जुयाच्वनीम्ह लानाच्वन ।

जिमि बाज्या छम्ह उगु ईया नांजाःम्ह सुब्बा खः। उबलय् मनूतय् ध्यबा खर्च यानाः नं आखः ब्वनेत राणातय् स्वीकृति कायेमाः। सुब्बाया काय जूगु नातां बानं अःपुक आखः ब्वनेखंगु जुयाच्वन। उबलय् स्कूल तगिं धुंकाः कलकत्ताय् ब्वनादीगु खः। कलकत्ताय् झन निरन्तर हे राजनीतिइ लगे जुयादिल ।

मां छम्ह तसकं सोझा व भलादमिम्ह मिसा खः। उबलय् मिजंतय् तकं ब्वने थाकुगु इलय् मिस्तय्सं ब्वने दइगु ला खँ हे मंत। २००७ साल लिपा मिस्तय्त नं आखः ब्वंकेगु व्यवस्था जुल। उबलय् हे बानं मां, तःमां, माइलीमां व कान्छीमांपिं फुकसितं आखः ब्वंके छ्वःगु जुयाच्वन। वहे इलय् कांग्रेस नेता गणेशमान सिंहया जहान मंगलादेवी नं अन हे ब्वं वइगु खः। मांपिं आखः ब्वंवंगु खनाः जिमि अजिं तम्वयाः जा हे मनसे च्वनाबिल। उकिं यानाः मांपिनि आखः ब्वने मखन तर उलि हे ब्वलंगुलिं मंगलादेवीयात राजनीति यायेगु अवसर दत ।

बाया जीवनया अप्वः ई जेलय् जक लानाच्वनीगु व पिने जूसां भूमिगत जुयाच्वनीगु जुयाः उकिया बांमलाःगु लिच्वः जिमिगु परिवारय् अझ खास यानाः मांयात लानाच्वन। बाया छेँ स्वयेमाःगु मखु, उकिं मां व जिपिं प्यम्ह मस्तय्त स्वयेमाली धकाः जिमि बज्ये व ककापिंसं मांयात ब्यागलं तया बिल। उबलय् धाःसा बाज्या मदयेधुंकल। छम्ह आखः ब्वनामतःम्ह मिसां जिपिं प्यम्ह मस्तय्त गय् यानाः ब्वलंकल जुइ? उगु इलय् मांयात तसकं हे दुःख जुल। अबलय् बाया पासापिंसं धाःसा यक्व हे ग्वाहालि यानादिल। दुःखं यानाः मां यक्व धइथें उसाँय् मदयाच्वनीगु। मस्त नं उलि हे बिरामी जुयाच्वनीगु। अज्याःगु इलय् नं म्हसिउपिं डाक्टरतय्सं सितिकं हे वासः यानाबीगु खँ मांनं कनादी। आखः ब्वनेत विद्यालयं तकं फ्रीशीप बियाः ग्वाहालि याइगु। न्हापायापिं मनूतय्के छम्ह निस्वार्थम्ह नेतायात ग्वाहालि बीमाः धइगु भावना नं यक्व हे दुगु खनेदु ।

बा स्वाभिमानय् नं सुं स्वयां कमम्ह मखु जुयाच्वन। वय्कःया भिंचा जिमि दाइनं छक्वः वय्कःयात धयादिल, 'पाजु, झी केहेँ किजापिंत नं पिने रस्सा वा चीनपाखे ब्वंके छ्वये दःसा गथे जुइ?' लिसलय् वय्कलं धयादिल, 'ब्वंके छ्वयेगु अवसर दुसां जिं थः मस्तय्त छ्वये मखु। अज्याःगु अवसर ला पार्टीया कार्यकर्तातय्त बीमाः सुनां थःगु पार्टी व देय्या लागिं ज्यान पानाः ज्या यानाच्वंगु दु।' उगु इलय् मेपिं नेतातय्सं थः मस्तय्त पिने ब्वंके छ्वयेगु यानाच्वंगु खनाः दाइनं थज्याःगु प्रस्ताव तःगु जुयाच्वन। तर बाया लिसः न्यनाः वय्कः ज्यः जुयादिल ।

न्हापा न्हापा कम्युनिष्ट पार्टीया अधिवेशन, सम्मेलन आदिइ भाग कायेगु झ्वलय् बानं चीन, रुस, भारत व मेमेगु देय्या भ्रमण नं यानादीगु जुयाच्वन। अबलय् जुजु महेन्द्रं छक्वः थीथी पार्टीया नेता, कार्यकर्तातय्त जग्गा इना बिउगु जुयाच्वन तर बानं अज्याःगु जग्गायात अस्वीकार यानादीगु खँ जिं छेँजःपिंपाखें न्यनागु दु। जुजु वीरेन्द्रं ला बायात सःताः उबलय्या व्यवस्थायात ग्वाहालि याना बिउ मन्त्रिमण्डलय् यंके तकं धाःगु जुयाच्वन। उकियात बानं अन हे इन्कार यानादिल। पदवी नं छं छु धाल वहे बी धकाः प्रलोभन बिउगु जुयाच्वन। बानं उकियात नं अन हे इन्कार यानादिल धइगु खँ नं जिं मांपाखें न्यनागु खः ।

न्हापा मेमेपिं फुक्कं नेतातय्गु सर्वस्व हरण याःबलय् बायागु नं सम्पत्ति हरण जुल। अज्याःगु इलय् बायात छुं विदेशी पासापिंसं आर्थिक ग्वाहालि बीत मस्वःगु मखु तर बाया स्वाभिमानं उकियात नं स्वीकार मयात। सामन्ती व विदेशीपाखें ग्वाहालि कायेगु सिबें पासापिंपाखें फुगुचाःगु सहयोग कायेगु हे बाया बिचाः लानाच्वन ।

थः जहान राजनीतिइ वनाः जीवनभर धइथें दुःख सीधुंकूम्ह जिमि मां जीवनया उत्तरार्द्धपाखे बानापं च्वने दयाः तसकं लय्ताल। यक्व दुःख सीधुंकाः बल्ल मांनं थ्व क्षण स्वये खंगु खः तर थ्व ताः ई भोगे धाःसा याये मखन। २०५७।५८ सालंनिसें हे मांनं खँ ल्हायेगु त्वःताहल। मचा थें जुया वन। नयेगु, त्वनेगु, खँ ल्हायेगु छुं हे याये मफयावन। मांया थज्याःगु अवस्था खनाः बायात तसकं नुगलय् स्यात। थीथी डाक्टर क्यना स्वःबलय् मांयात न्ह्यपु सुके जूगु खँ सी दत। उमेर यक्व वनेधुंकूगुलिं अप्रेशन नं याये मजिउ धाल। वयां लिपा खि, च्व फाये तकं धाये मफया वन ।

अज्याःम्ह मांयात बानं यक्व सेवा यानादिल। व खनीबलय् जितः ताइगु, सच्चागु मतिना धइगु थ्व हे ला खइ नि ! मांनं बायात जीवनभर साथ बिल। अले बानं नं मां उसाँय् मदुगु इलय् यक्व सेवा यानादिल। २०६० भदौलय् मां मंत।
मां मदयेधुंकाः बाया ल्वय् झन तच्वत। न्हापांनिसें थःगु राजनीतिक संघर्ष व त्यागया बारे च्वयाच्वंगु संस्मरणया ल्यंदनिगु ब्व हानं च्वयेगु शुरु यानादीगु ला खः, तर वय्कःयात जिवं नं साथ मबिया हल। आखिरय् २०६२ माघ १९ गते बानं थ्व संसार त्वःतादिल। थम्हं च्वयातःगु "राजनैतिक जीवनया संस्मरण" नं पूवंके मफुत। बानं संस्थापक जुयाः स्थापना यानादीगु 'ग्वाहालि गुथि' व जिपिं परिवार मिले जुयाः उगु सफू प्रकाशित याना।
बा छम्ह नेपाःया राजनीतिक ख्यःया निडर, निस्वार्थी, स्पष्ट वक्ता व विचारक खः। फुक्कं कम्युनिष्ट पार्टी छप्पँ जुइमाः व छप्पँ जूसा जक थः पार्टीइ वने धकाः वय्कलं पाः हे फयादीगु खः। थ्व खँ बानं थःगु इच्छापत्रय् नं च्वयादीगु दु ।

बानं सदां नं थः जहान मस्तय्त सुख बीगु स्वयां देय् व जनतायात सुख, शान्ति बीगु थःगु कर्तव्य तायेकादिल। थुकिं यानाः जिपिं छेँजःपिं फुक्कस्यां दुःख ला अवश्य हे सिल अथे खःसां जिगु व्यक्तिगत बिचाः धायेगु खःसा आर्थिक कथं सुख, सयल बीफुम्ह बौ स्वयां देय् व जनताया लागि थःगु अमूल्य जीवन अर्पण यानावंम्ह बौया म्ह्याय् जुइ दुगुली जितः यक्व हे गर्व दु ।

(च्वमि भाजु शम्भुराम श्रेष्ठया कान्छीम्ह म्ह्याय् खः। थौंकन्हय् वय्कः शिक्षिका नापं लेखन ज्याय् नं व्यस्त जुयादी।)

More Stories Like this

जातीय संघीयताया खँय् नेमकिपा
प्राडो, पाजेरो ब्वाकेगु ख्यः मखु
राष्ट्रपति प्रणाली बारे विवाद
नेवाःतय्त जागृत याइगु 'नेपाःमिया नुगः सः'
खँ स्वनिगःया