न्हूगु संविधानया भाषा नीति छु जु

श्रीकृष्ण महर्जन

संघीय गणतान्त्रिक नेपाःया न्हूगु संविधानय् नं न्हापा न्हापाया संविधानय् थें हे खँय् भाय्यात सरकारया कामकाजया भाषाया रुपय् मान्यता बिइगु अले मेमेगु भाषाया सवालय् भाषा आयोग दयेकाः सुझावया आधारय् सुचिकृत यानाः मान्यता बिइगु धकाः च्वइगु संभावना अप्वयाः वःगु दु । संविधानसभाय् दुथ्याःगु २७ दलया सहमति कथं संविधान दयेकेत विवाद जुयाच्वंगु ज्यंकेगु निितं धकाः दयेकूगु उच्च स्तरीय राजनीतिक कार्यदलया वंगु कार्तिक १८ गते च्वंगु मुँज्यां आः न्हूगु संविधानय् खँय् भाय्यात केन्द्रीय सरकारया कामकाजी भाषाया रुपय् मान्यता बिइगु अले मेमेगु भाषाया सवालय् भाषा आयोग दयेकाः उगु आयोगया सुझावया आधारय् सुचिकृत यानाः मान्यता बिइगु धकाः क्वःछ्यूगु दु । नेतातय्सं राज्यया सरकारी कामकाजया भाषा बहुभाषिक नीति कथं जुइ धकाः नं न्ह्यथना तःगु दु । स्वयेबलय् बहुभाषिक नीति नालाकाःगु थें च्वंक न्ह्यथनाः खँय् भाय्यात मान्यता बिइगु अले मेमेगु भाषाया सवालय् आयोग दयेकाः ज्या यायेगु धकाः राजनीतिक निर्णय मयासे विज्ञतय्गु नामय् त्वःतेगु रणनीति दयेकूगु स्पष्ट जूगु दु ।

२०४७ सालया संविधान नापं २०६३ सालया संविधानय्सिबें भाषाय् भच्चा जक पाकाः पुलांगु हे कथं खँय् भाय्या बर्चश्व कायम हे यायेगु कथंया नीति तयार याःगु धकाः अःपुक हे अनुमान यायेिछं । कार्यदलया क्वःछिना स्वल धाःसा केन्द्रीय सरकारया सरकारी कामकाजया भाषा खँय् भाय् यायेगु अले प्रदेशय् जक मेमेगु भाषायात मान्यता बिइगु आशय् खने दु । नेवाः स्वायत्त राज्यया माग यानाच्वंिपं नेवाःतय्सं छु केन्द्रीय सरकारय् नेवाः भाय्यात सरकारी कामकाजया भाषाया रुपय् मान्यता मब्यूसां जिउ धकाः तायेका लिपांगु कार्यदलया निर्णययात कयाः सरोकार क्यना मच्वंगु खः ला धकाः न्ह्यसः ब्वलनीगु स्वाभाविक हे खः ।

न्हूगु संविधानय् दुथ्याकेगु कुतः

आः न्हू दयेकीगु संविधानया निितं उच्च स्तरीय राजनीतिक कार्यदलया मुँज्यां ुराज्यय् सरकारी कामकाजया भाषा बहुभाषिक नीति कथं जुइ । केन्द्रीय सरकारया सरकारी कामकाजया भाषा खँय् भाय् जुइ । भाषा आयोगं सुचीकृत याःगु मेगु भाषातय्त नं सरकारी कामकाजया भाषाया रुपय् मान्यता बिइगु जुइु धकाः न्ह्यथंगु दु ।

अन्तरिम संविधान २०६३

थौंकन्हय् लागू जुयाच्वंगु अन्तरिम संविधान २०६३ या प्रारम्भ भाग १ सं नेपालय् ल्हाइगु फुक्क भाय् राष्ट्रभाषा जुइ । खँय् भाय् सरकारी कामकाजया भाषा जुइ । स्थानीय निकाय नापं ज्याकुथिइ मांभाय् प्रयोग यायेफु धकाः च्वयातःगु दु ।

नेपाःया संविधान २०४७

नेपाल अधिराज्याय संविधान २०४७ या प्रारम्भ भाग १ सं खँय् भाय् नेपाःया राष्ट्रभाषा खः । खँय् भाय् सरकारी कामकाजया भाषा जुइ । नेपाःया थीथी लागाय् ल्हाइगु फुक्क भाषा नेपाःया राष्ट्रिय भाषा जुइु धकाः च्वयातःगु दु ।