खँ नेवाः पत्रिकाया बाखं सन्ध्या टाइम्सया

ह्दयप्रसाद मिश्र

थौं 'सन्ध्या टाइम्स' बुन्हिया झ्वलय्

प्राणी जगतया प्रारम्भिक कालंनिसें हे प्रत्यक्ष-अप्रत्यक्ष रूपं सञ्चार माध्यमया नं मचायेकं हे जन्म जूगु खः। पशुपंक्षीतसें नापं हे सञ्चार सम्प्रेषण यायेगु परम्परायात आःतकं निरन्तरता बियाच्वंगु हे दनि। छम्ह क्वःयात जक न सुनां छुं नोक्सान यात कि वा दुर्घटनाग्रस्त जुलकि वा सुनान स्याना बिल धाःसा उगु दृश्य खंम्ह छम्ह जक हे क्वखं नं चिल्लाय् चिल्लाय् दंगु सलं क्वाः क्वाः यानाः थथे जुयाच्वंगु दु न्हैं धकाः मेपिं क्वःतय् दथुइ समाचार थ्यंके धुंकी। थथे हे छम्ह माकःयात सुनानं छुं यात कि वा वया मचाखाचायात सुनानं ज्वनाः बन्दी यात कि वा छुं नं कथं मेपिंसं प्रताडना यात कि नं थुकथं हे समाचार थ्यंकाः सकलें माकःत छप्पँ जुयाः प्रतिकार यायेत वये हे धुंकी। मानव जगतयागु ला झं खँ ल्हानां हे साध्य मजू। वयागु जन्म जीवन मरण आदि तकं हे समाचारया घेराय् लानाच्वंगु दइ। प्रविधि पाःसां आदिकालंनिसें हे छुंनं महत्वपूर्ण ज्याखँया बारे "नाय्खिं च्वयेकेगु" धकाः समाचार संकलन एवं सम्प्रेषण याना वयाच्वंगु दु।
मानव ! याने कि मनू धाये जक मात्रं हे मेमेपिं प्राणी स्वयां चेतनशील, ज्ञान विवेक व कर्तव्य-परायण प्राणी खः धयागु थुइकी। भविष्यया लिच्वः नाप आः हे मनन यानाः थुइके फुगु शक्ति मानव जगतय् जक खनेदु। मनू याकःचा म्वाये मफुम्ह प्राणी खः। उकिं व सदां समाजय् म्वाना च्वंगु दइ। मनूया जीवनय् छुं नं सुख-दुःख, हक-अधिकार एवं वस्तुस्थितिया ज्ञान छम्हं मेम्हेसित कनेगु थ्यंकेगु यानाच्वंगु दइ। गुगुं न घटना व खँ छम्हं मेम्हेसित ककं सार्वजनिक रुपं सकस्यां थुलकि सिलकि वहे खँ बुखँय् रुपान्तरित जुइ। अर्थात् परिस्थिति व भोगाई नं पिनेयापिनि नितिं बुखँ जुया बी। थौं पिनागु वामाय् लिपा वा सइ, थ्व खँ हे नं बुखँ खः। लिपा वनाः उगु वामाय् वा सःसां मसःसां बाय् वामायात सुनानं पुया बियाः सा द्वहनं नया बियाः वा सये मफुसां थ्व हुनि नं यानाः वा सये मफुगु खः धकाः मेपिंत कनावन कि थ्व खँ हे महत्वपूर्णगु बुखँ जुया बी, बुखँ यानाः हे मनुखं थःगु ज्यान तकं बचे याये फइ, उकिं बुखँ मनूया जीवनया अभिन्न अंग हे साबित जुयाच्वंगु दु ।

थौंकन्हय् संसारया प्रत्येक महत्वपूर्णगु घटनाक्रम छेँ क्वथाय् च्वनाः हे मनूतसें स्वयेफु, ब्वनेफु, न्यनेफु। बुखँया माध्यमं मनूतसें आपालं मसिउगु मखंगु खँत सीकाः थुइकाः ज्ञान आर्जन याये फइगु जूगुलिं थौंकन्हय् इलेक्ट्रोनिक मिडिया व प्रिन्ट मिडियाया महत्व न्हिथं बढे जुया वनाच्वंगु दु। ततःधंगु आन्दोलनया कायाकल्प यायेगु ज्याय् मिडियां रामबाण वासःया ज्या यानाच्वंगु दइ, उकिं मिडिया मानव जीवनया प्रत्येक कृयाकलाप एवं बस्तुस्थितिया ज्ञान कायेगु निंतिं जक मखुसें थःगु सुरक्षाया नितिं अत्यावश्यक सूचना प्राप्त जुइगुलिं मिडिया मानव जगतया आधारभूत आवश्यकताया ब्रम्हास्त्र हे साबित जुयाच्वंगु दु ।

थौं देय् छगुलिं नेवाः स्वायत्त राज्यया सः थ्वयाच्वंगु दु। सकल नेवाःत नं थःगु हक अधिकारया निंतिं अडिग जुयाः न्ह्यज्यानाच्वंगु दु। छम्हं मेम्हेसितः पलाः न्ह्यज्याकेया निंतिं उत्साहित यानाच्वंगु दु। अय्नं नेवाःतय्गु सः सकलें नेवाःतय्गु दथुइ थ्यंके फयाच्वंगु मदुनि, थुकिया मू हुनिं खः छगू स्यल्लाःगु मिडियाया अभाव। मिडियाय् नं न्ह्यागु इलय् ब्वंसां जीगु प्रिन्ट मिडिया हे आवश्यक खनेदु। खय्त ला झीगु प्रिन्ट मिडिया मदुगु हे थ्यंक नं मखु तर दुगुली ढुक्कनक्सां सन्तोष यायेगु अवस्था मदु। 'सन्ध्या टाइम्स' थुकिया दसु खः। 'विश्वभूमिं' 'हू विश्वभूमि', 'नेवाः पोष्ट' आदि न्हिपौत पिहां वःसां अकालं सिनावंपिं मनू थें जुया बिउगु दु। 'अप्सरा वापौ', 'देशेमरूझ्याः' पिहां वयाच्वंसां इमिगु प्रशव वेदनाया कष्ट धयां ल्हानाः हे साध्य मजू। वाःपौया रूपय् थ्व निगू पत्रिकां सास दत्तले आस दु धयागु उदाहरण न्ह्यब्वयाच्वंगु दु ।

नेवाः दैनिकया रूपय् ने.सं. १११६ कछलाथ्व दशमी (२०५२ कार्तिक १६ गते) बिहिवाः कुन्हु निसें छगू जोश जाँगर नक्सां थौंतक मदिक्क पिहां वयाच्वंगु न्हिपौ खः "सन्ध्या टाइम्स"। श्री पञ्चमिं बसन्त हइथें रंगीन कलेवरं पिहांवःगु 'सन्ध्या टाइम्स' आः वयाः हः दक्वं हायावंगु चिकुलाया नांगागु सिमा थें जुयाच्वंगु खनेदु। प्यदँ-न्यादँ न्ह्यवंनिसें रंगीनया रंग नं तना वन धाःसा साइज नापं चिप्पाः जुयावंगुलिं थ्वहे खँयात पुष्टि याइ ।

अथेला भिंन्यादँ न्ह्यवंनिसें छगः एक्सप्रेस बसया रूपय् न्ह्यानाच्वंगु दु 'सन्ध्या टाइम्स'। तर थ्व भिंन्यादँया दौरानय् आपालं कण्डक्टर खलासीत थःगु भविष्य खंकाः वा मेमेगु बसय् तलब व सुविधा अप्वः दुगुलिं नं थुगु बसयात त्वःतावंगु खनेदु। बस न्हियान्हिथं भ्वाथः जुया वयाच्वंगु दु, अय्नं रिपेरिङ्ग यायेगुपाखे सम्बन्धित एवं दिग्गजतय् ध्यान नं उलि आकर्षित जूगु खने मदु धाःसा पेसेन्जरत नं न्हियान्हिथं म्हो जुया वयाच्वंगु दु। थ्व बांलाःगु लक्षण मखु। तर आःतक नं छुं स्यंगु मदुनि। इलय् वाःचायेकाः न्ह्यज्याःसा अझ नं गाडी ब्वाये फइगु सम्भावना गाक्कं दनि। मखुसा कन्हय् वनाः बाँकी दनिपिं ड्राइभरतसें नं त्वःता वनाबिल धाःसा गाडीया छु गति जुइ? झीसं कल्पना यायेफु ।

'सन्ध्या टाइम्स'य् खय् भाय्या विज्ञापन समावेश यायेमाःगु नं छगू बाध्यता हे थें च्वं। गथे छगः बसय् मेमेगु जातियात थाय् बीमखु धायेगु धापू मूर्खता जूवनी 'सन्ध्या टाइम्स'य् मेमेगु भाय्या विज्ञापन तये मजिउ धइगु बिचाःयात नं मूर्खता धाये मजिउसां बुद्धिमानी धकाः नं कदापि धाये फइ मखु। आर्थिक अभावया पन्चर पर्केया निंतिं थ्व लँपु "नहुनु मामा भन्दा कानू मामा जाति" धाःगु अवस्थायात समर्थन याःगु खनेदु। थ्व बाध्यतायात बुद्धिजीवीतसें बांलाक ध्वाथू हे जुइमाः। झीगु नेवाः पत्रिकाय् नं खय् भायया विज्ञापन तयेमाल धकाः मिखाय् ख्वबि तयाः खिन्न जुइगु पलेसा थुज्वःगु बाध्यात्मक परिस्थितिया सृजना जुइगु लँपुयात हे अन्त्य यायेगु स्वयेमाः ।

झीसं याउँक धायेगु यानाच्वना, 'सन्ध्या टाइम्स'या प्रूफ मिस्टेक यक्व वल, बुखँया शिर्षकत गाक्कं म्हो जुल, साइज चिप्पाः जुल, इलय् पिहां मवल। तर थ्व द्वपं बी स्वयां न्हापां झीसं "खालीगु प्वाथं राष्ट्रिय गान हाले फइ मखु" धयागु यथार्थ नं चट्ट ल्वःमंका छ्वये मजिउ। थुकिया मू कारक छु खः धइगु नं बांलाक दुवाले माःगु दु।
वास्तवय् नेवाः पत्रिकाय् च्वसु च्वइपिं लेखक च्वमित फुकं भाषिक प्रेम व आस्थां उत्प्रेरित जुयाः जक च्वयाच्वंपिं खः। थ्व ख्यलं थःगु गुजारा यायेगु बिचारं मखु ।

पारिश्रमिक कयाः च्वइगु रचना व फ्रीं च्वइगु रचनाया स्तरियताय् गबलें गबलें मचायेक सर्गः पाताः जुइक पाः वनेफु। थौंया जमाना व्यावसायिक जमाना। व्यावसायिक जमानालिसे न्ह्यज्याये मसल कि उकिया लिच्वः छु जुइ? सुनानं लिसः बिया च्वनेम्वाः, स्वतः स्पष्ट जुइ। उकिं शुभचिन्तक व आस्थाया भरं जक पत्रिका म्वाये मफइगु व अर्थतन्त्रया ट्यांकि फूल जूसा जक गाडी बांलाक न्ह्याये फइगु जूगुलिं सुनानं थःगु म्हिचां निगः प्यंगः ग्वाहालि यायेगु मानसिकतायात नालेगु स्वयां छगू एनजीओ-आइएनजीओया आगमन याके फःसा हे जक बांलाःगु ग्यसुदंगु तिबः जुइगु खनेदु। अथे ला थन नेवाःतय्गु राष्ट्रिय संगठन, खलः पुचःत व नेवाः स्वायत्त राज्यया निंतिं न्ह्यज्यानाच्वंगु संघसंस्था व जिम्मेवार पार्टी नं मदुगु मखु। इमिसं थःथःगु ख्यलं बांलाक पलाः ल्ह्वनाबिल धाःसां नं छगू राष्ट्रिय स्तरया न्हिपौ पिकाये फइगु खँय् गुगुं शंका यायेथाय् मदु ।

उकिं स्वायत्त राज्यया सः देय्या कुंकुलामय् थ्यंकाः बुलन्द यायेत जनचेतना ब्वलंकेया निंतिं छगू सशक्त न्हिपौया आवश्यकता दुगुलिं झीगु थःगु हे 'सन्ध्या टाइम्स' एक्सप्रेस सर्भिसयात ब्वाकेया निंतिं झी सकस्यां हःपाः बीगु व फुचाः कथं ग्वाहालि यानाः गुगुं नं पार्टीया ख्वाःपौ जुइमाःगु ल्वचं मुक्त यानाः स्वच्छ स्वस्थ्य व स्वतन्त्र निष्पक्षगु राष्ट्रिय नेवाः न्हिपौ पिकायेगुपाखे पहल यायेगु हे झी सकलें नेवाःतय्गु मू दायित्व व कर्तव्य खः। थ्व खँ थुइकाः झी सकलें न्ह्यज्याये हथाय् हे जुइधुंकूगु वास्तविकतायात थौंया इलं झीत ति-यानाः क्यनाच्वंगु दु ।

More Stories Like this