प्रधानसेनापति स्पष्टीकरण प्रकरणय् नेपाः पार्टीपाखें तयागु धारणा

- केशवमान शाक्य

खँचु :
वर्तमान नेपाल सरकारया माओवादी प्रधानमन्त्रीपाखें प्रधानसेनापति कटवालयात २४ घण्टॆ स्पष्टीकरण कयाः बर्खास्त यायेगु कुतः विफल जूगु दु । थ्व कुतः विफल जूगुलिं देशय् छगू तःधंगु दुर्घटना कोटपर्व जुइगु सम्भावना तरे जूगु दु । थुगु दुर्घटनां देशयात बचे यायेगु व देशय् शान्ति कायम यायेगु ज्याय् नेपाः राष्ट्रिय पार्टीं नं अहम् भूमिका म्हितूगु दु । उगु खँ उजागर यायेत थुगु च्वसु च्वयागु जुल ।

नेपाली कांग्रेसया सर्वदलीय बैठक :
वैशाख ८ मंगलबाः कुन्हु सुथय् नेपाः राष्ट्रिय पार्टीया सभासद् बुद्ध साय्मिजुया फोन वल 'डाक्टर साहेब नेपाली कांगे्रस पार्टी थौं ११ बजे सर्वदलीय बैठक सःताहल । जिं पार्टीया अध्यक्षयात नं ब्वना हये धायेधुन । ११ बजे झी निम्हं नापं सानेपाय् कांगे्रस ज्याकुथी थ्यंकः वने ।' जिं जिउ धया ।

नेपाली कांगे्रस पार्टीया केन्द्रीय ज्याकुथी १७ गू पार्टीया नेतात मुनाच्वन । कांगे्रस पार्टीं बैठक सःतूगुलिं उमिसं हे खँ तल 'सरकारं प्रधानसेनापतियाके २४ घण्टे स्पष्टीकरण काःगु विषय सामान्य प्रशासनिक प्रकृयाया जक खँ मखसें देशया सैनिक संयन्त्रयात माओवादीकरण यायेगु कुतः खः । प्रधानसेनापतियात बर्खास्त यायेगु योजना खः । थुकी छिकपिनिगु छु राय दु प्रधानसेनापति बर्खास्त यानाः माओवादीया सत्ता क्याप्चर यायेगु थ्व षडयन्त्र सफल जुल धाःसा नेपालय् लोकतन्त्र व दलीय स्वतन्त्रता नं ल्यनी मखु ।' अले छसिकथं पार्टीया नेतातय्सं न्वयायेगु शुरु जुल । अचम्म ! १७ गू पार्टीया दक्वस्यां छप्वाः हे म्हुतु ।

- थ्व माओवादीतय् सैनिक कब्जा यायेगु अभिष्ट खः ।
- थ्व उमिगु तःन्हुंनिसें ग्वसाः ग्वया वयाच्वंगु सर्वसत्तावादया ग्राय्ण्ड डिजाइन खः ।
- कटवाल अटेरि जूगु धायेथाय् मदु । सेना भर्ना व च्याम्ह जर्नेलया मुद्दा अदालतया हे अधिनय् लाकातःगु दु । राष्ट्रिय खेलकूदय् ब्वति मकाःगु खँ जायज हे खः ।
- लांलां न्ह्यःया थुपिं घटनायात कयाः आः वयाः २४ घण्टे स्पष्टीकरण कायेगु न्यायोचित मखु । राष्ट्रघात ज्या याःसा जक २४ घण्टाया स्पष्टीकरण कायेगु व कारवाही यायेगु जुइ ।
- कटवालं नेपालय् लोकतन्त्र व गणतन्त्र हयेगुली ग्वाहालि याःगु दु । बरु सरकारं वयात तक्मा बीमाःगु खः ।
- प्रधानसेनापतियात कारवाही यायेत सफल जुल धाःसां माओवादीं लोकतन्त्र नुना छ्वइ । झी सुइतं नं बाँकी तइ मखु ।
- प्रधानसेनापतियात कारवाही यात कि सेना 'डिमोरालाइज्ड' जुइ व राजनीतिकरण जुइ । अन्तर्राष्ट्रिय रुपय् दुगु छबी कुहां वनी ।
- प्रधानसेनापतियात कारवाही यानाः माओवादीया पक्षधर सेनापति हयाः सेनाया लोकतान्त्रीकरण मखु माओवादीकरण जुइ ।
- स्वला लिपा स्वतः अवकास जुइम्ह कटवालयात आः हे लिकाये माःगुया अभिष्ट माओवादी पक्षधर कुलबहादुर खड्कायात प्रधानसेनापति हयाः रोलावाला छत्रमान गुरुङयात अवसरं बिाचत यायेगु खः ।

- सेना धइगु राष्ट्रया संवेदनशील अंग खः । वयात राजनीतीकरण याये मजिउ ।
- थ्व माओवादीया नियमपूर्वक मखु नियत-पूर्वकया ज्या खः ।
- राष्ट्रिय सेना राष्ट्रया सेवक खः । माओवादीया थः यथे मखु ।
- सेनायात माओवादीं थःगु नं सेना खः धकाः भाःमपिउ । जनसेना जक थःगु भाःपियाः राष्ट्रिय सेनायात चिरिमांया काय तायेकूगु खः ।
- झीसं थ्व राष्ट्रिय सेनायात बचे यायेमाः । जनसेनां झीगु सुरक्षा याइ मखु ।
- राष्ट्रिय सेना माओवादीकरण यायेगु ज्यां सुरक्षाया संकट ब्वलंकी ।
थथे हे थीथी खँ तयेगु झ्वलय् नेपाः राष्ट्रिय पार्टीपाखें जिं खँ तया - नेपाः राष्ट्रिय पार्टी धइगु जनजातियात सशक्तीकरण यायेगु उद्देश्य तयाः स्वनागु पार्टी खः । आःयात थ्व पार्टी नेवाःतय्गु सकि्रयताय् न्ह्यानाच्वंगु दु । जनजातिया अधिकार व अवसरयात धकाः लगे जुइगु गुगुं नं ज्याय् थ्व पार्टी थःगु सरोकार क्यनी । कटवालयात बर्खास्त यायेगु धइगु निला लिपा स्वतः अवकास जुइम्ह कुलबहादुर खड्कायात स्वदँया निंतिं प्रधानसेनापति दयेकेगु व रोलक्रमय् दुम्ह छम्ह जनजाति छत्रमान गुरुङयात इतिहासय् दकलय् न्हापांम्ह जनजाति प्रधानसेनापति जुइगु अधिकार व अवसरं बिचात यायेगु खः । थ्व माओवादीं म्हिताच्वंगु जनजातिया विरोधय् छगू घृणित षडयन्त्र खः । उकिं नेपाः पार्टी कटवाल बर्खास्त यायेगु ज्याय् सहमत जुइ फइ मखु । कटवाल स्वला लिपा स्वतः अवकास जुइ । अले छत्रमान गुरुङ प्रधानसेनापति जुइमाः ।

मेगु खँ युद्ध नं छगू नियमपूर्वक ल्वाइ । जिं निदँ न्ह्यः 'हाफ रिभोलुशन इज् डान्जरस' धकाः च्वयागु खः । माओवादीं बछि जक युद्ध ल्वानाः दिकूगु खः । सेनायात बुकूगु मदु । तर थौं माओवादीं युद्धय् परास्त यानागु सेनाया प्रमुखयात थः यथे सजाँय बी थें कारवाही यानाच्वंगु दु । थ्व युक्तिसंगत मजूगु ज्या दिकेगु जिम्मेवारी थौं संविधानसभाय् थ्यंगु दक्व पार्टीया जिम्मेवारी खः । कासाया नियम कथं कासा मम्हितल धाःसा मर्का परे जूिपंसं नं नियम त्वाःथलाः कासा म्हितेत बाध्य जुइ । थज्याःगु वातावरण वयेके मजिउ । माओवादीयात अधिनायक जुइगु ज्यां पनेमाः ।

राष्ट्रपतियाथाय् डेलिगेशन :
दक्वस्यां थःथःगु खँ तयेधुंकाः निगू ज्या यायेगु क्वःछित । उकुन्हु जुइगु संसद अवरुद्ध यानाः सरकारयात कारवाही मयाकेत दवाव बीगु । कारवाही पनेत राष्ट्रपतियाथाय् डेलिगेशन वनेगु । राष्ट्रपतियात फोन जुल । अनं तप्यंक १७ गू पार्टीया नेतात राष्ट्रपति भवन शीतल निवास थ्यन । राष्ट्रपतियात दक्वस्यां प्रधानसेनापतियात कारवाही पनेफुम्ह राष्ट्रपति हे छम्ह जक जूगुलिं परमाधिपतिया हैसियतं प्रम प्रचण्डयात ध्यानाकर्षण यायेमाल धकाः अपील यात । उबलय् जिं न्वमवासे च्वंच्वनागु खः । तर कांगे्रसया अर्जुन नरिसंह केसीं जितः नं छुं न्ववायेत अनुरोध यात ।

'जि ला छगू चीधंगु पार्टीयाम्ह जूगुलिं दक्वस्यां न्ववायेधुंकाः न्ववाये माःगु मंत धकाः सुम्क च्वनागु । तर महामहिम सम्माननीय राष्ट्रपतिया न्ह्यःने हे न्ववायेत अनुरोध जूगुलिं जिं नं छत्वाःचा थःगु खँ तयेु धया । जिं थःगु खँ थुकथं तया 'गुगुं नं कासा म्हितेगु नियम दइ । थन माओवादीं झेल्लाः यायेत्यंगु खनेदत । नियम कथं कासा मम्हितल कि रेर्प्री‌ पनेत स्वइ । थ्व सेना प्रकरणया कासाय् राष्ट्रपतिया संस्था रेप्रुी खः । यदि रेर्प्रीं नं न्याय बी मफुत धाःसा पीडित खेलाडीं थःगु रक्षा थम्हं याये माली । सेनां 'सेल्फ-डिफेन्स' याये माल धाःसा अपि्रय घटना जुइफु । थज्याःगु अपि्रय घटना पनेगु जिम्मेवारी झी सकसिगुं खः । उकिं जिपिं थन वयाः थ्व अपील याः वयेमाःगु खः ।' राष्ट्रपतिया थाय् पार्टीया शीर्षस्थ नेतात जक थ्यंगु खः । सभासद्त संसद अवरुद्ध यायेत न्हू वानेश्वर वंगु खः । बहनी नेपाः पार्टीया सेक्रेटेरियट व संस्थापक केन्द्रीय दुजःतय्त उकुन्हुया घटनाया बिपि्रुङ्ग यानागु जुल । कन्हय् बुधवाः कुन्हु 'सन्ध्या टाइम्सं' बुखँ च्वल - 'सेनायात अपमान याये मजिउ : डा. शाक्य' । शुक्रवाः कुन्हु डा। महेशमान नेवाःया चिठ्ठी छापे जुल 'डा। केशवमानया छु पहः ?'

प्रधानमन्त्रीया सर्वदलीय बैठक :
कन्हय् कुन्हु नेपाली कांगे्रस पार्टी ज्याकुथी हानं १७ गू पार्टीया बैठक च्वन । अन मेगु छगू पार्टी नं थपे जुयाः १८ गू पार्टी थ्यन । बुद्ध साय्मि व जि बैठकय् वना । उकुन्हु हे माओवादी पार्टीं नं सर्वदलीय बैठक सःतूगु जुयाच्वन । अन छु खँ तयेगु धइगु विषय सहलह जुल । प्रधानसेनापतियाके स्पष्टीकरण कायेधुंकल । उकी छुं नं कारवाही यायेत २५ दलया सहमति माः धइगु खँ तयेगु क्वःजित । अनं तुं जिपिं सिंहदरवार दुने माओवादीया संसदीय दलया ज्याकुथी थ्यन । अन प्रम प्रचण्ड, डा. बाबुराम भट्टराई, नारायणकाजी श्रेष्ठ, देवेन्द्र पौडेल, दीनानाथ शर्मा, देव गुरुङ, तोपबहादुर रायमाझीपिं पियाच्वन । प्रचण्डं थःगु खँ तल 'प्रधानसेनापति कटवालं पटक पटक सरकारया आदेश माने मयासे अटेरी जूगुलिं बर्खास्त यायेत २४ घण्टे स्पष्टीकरण कयागु खः । सेनां सरकारया खँ मन्यँसे नागरिक सर्वोच्चतायात माने मयाःगुलिं थ्व कारवाही न्ह्याकागु खः । थ्व कारवाही यायेबलय् चिकिचाधंगु तरंग छगू ला वइ धइगु अन्दाज यानागु खः तर थपाय्धंगु 'भाइबे्रशन' वइगु मतायेकागु खः । छिकिपंसं म्हिगः राष्ट्रपतियाथाय् वनाः नं खँ न्ह्यथनादिल । थौं सुथय् राष्ट्रपतिपाखें नं कारवाही दिकेत सुझाव वल । भारत व अमेरिकां नं चिउताः काल । उकिं सहलहया निंतिं छिकिपंत सःतागु खः । सेनायात लोकतान्त्रीकरण यायेगु लागिं नागरिक सर्वोच्चता माने याकेमाः ।

अन नेपाली कांगे्रस एमाले व तमलोपां न्हापां खँ तल - नागरिक सर्वोच्चता छुकियात धायेगु संविधानं शक्ति सन्तुलनया लागिं व्यवस्थापिका न्यायपालिका व कार्यपालिकायात जिम्मा बियातःगु दु । कार्यापालिकाय् संयुक्त सरकार दु । माओवादी छगू बाहेक एमाले व फोरम तकं थ्व कारवाही बारे सहमत खनेमदु । व्यवस्थापिकाया ल्याखं २५ गू पार्टीपाखें नं सहमति काःगु मदु । न्यायपालिकापाखें ला स्पष्टीकरणया निगू मुद्दाय् रोक तकं लगे यायेधुंकूगु दु । माओवादीया सर्वोच्चतायात हे नागरिक सर्वोच्चता माने याये फइ मखु ।
- स्पष्टीकरण कायेगु अधिकार सरकारयाके दु । स्पष्टीकरण कायेगु हे नं छगू सजाँय खः । थुलिं हे गात । बर्खास्त यायेगु वा मेगु कारवाही यायेगु ज्या दिकेमाल ।
- सेना धइगु राष्ट्रिय सरोकारया विषय खः । थ्व बारे तःधंगु निर्णय कायेत संसदया दुई तिहाई मत कायेमाः । उकिं सर्वदलीय सहमतिया आधारय् न्ह्यायेगु बांलाइ ।
स्वंगू पार्टीं न्ववायेधुंकाः छझाः सहलह सिधःगु थें जुल । तर प्रचण्डं मालेया सिपी मैनालीयात न्ववायेत ईशारा यायेवं जिं नं न्ववायेत ल्हाः ल्ह्वना । सिपी मैनालीं न्ववाये- धुंकाः जिं माइक कयाः न्ववाना - 'थन दुगु २० दलया खँ कांगे्रस, एमाले व तमलोपां तयेधुंकल । छता खँ जिं नं ध्यानाकर्षण यायेत थ्व माईक कया । निदँ न्ह्यः जिं 'हाफ रिभोलुशन इज् डान्जरस' धइगु लेख 'सन्ध्या टाइम्स'य् च्वयागु दु । उगु लेखय् माओवादीया जनयुद्ध 'हाफ रिभोलुशन'य् क्वचाल । सेनायात बुकूगु मखु । युद्धया नियम कथं मबूगु सेनायात पराजित सेनायात थें ब्वलासायेगु ज्या न्यायसंगत मखु । थ्व हे 'हाफ रिभोलुशन'या परिणती थौं थन दक्वस्यां भोगे यानाच्वना । युद्धयात 'हाफ रिभोलुशन'य् दिकूबलय् माओवादीयाके थ्व सेनायात गुकथं ह्याण्डल यायेगु धइगु कन्सेप्ट मदु । फ्यूजनु व 'प्रचण्डपथ'या नामय् न्ह्यःने छु वल जिउ जिउ थें न्ह्याः वनेगु थ्यौरी नाला काःगु खः । सेनायात ह्याण्डल यायेगु सिद्धान्त मदुगु फ्यूजनु व 'प्रचण्डपथ'या फेलरं थौं राष्ट्रय् सुरक्षा संकट व पोलिटिकल फेलरया स्थिति ब्वलन । प्रधानसेनापतियात स्पष्टीकरण प्रकरण माओवादीया असक्षमता व अदक्षताया लिच्वः खः । थुकी थन दक्वसितं थुकथं सालाहःगु दुर्भाग्यया खँ खः । माओवादीया फेलरय् २३ गू पार्टी नं जिम्मेवार जुइ फइ मखु । माओवादीं थ्व कारवाहीयात स्थगित यायेगु हे राष्ट्रय् संकट मवयेकेगु लँपु खः ।'

लिपा मेमेगु पार्टीतय्सं नं न्ववायेगु शुरु यायेवं बुद्ध साय्मि व जि दना वयेत स्वया । बहनी ७:३० थायेधुंकल । बसन्तपूया पार्टी अफिसय् बि्रफिङ्ग न्यनेत पासापिं पियाच्वंगु दु । तर जिपिं वनेत्यंगु खनाः प्रचण्डं पन 'केशवजी तपाई एकछिन नजानु होला । तपाईको कुराको जवाफ दिनुछ ।' उकिं अन हे फ्यतुना । फोन यानाः पासापिंत थःगु छेँ लिहां वनेत सुचं बिया । बहनी ९ ताः तक खँल्हाबल्हा न्ह्यात । प्रचण्डं थःगु लिसः बिल 'छिकपिनिगु खँ न्यनाः जिं थःगु निर्णय भचा हिला । सहमतिया आधारय् जक कारवाही न्ह्याकेगुली जि नं सहमत जुया । मेगु छता खँ थौंया थ्व घटना सामान्य मखु । बर्खास्तया निर्णय जिं काल धाःसा 'कू' तकं जुइफु । हानं १७ साल लिहां वयेफु । थ्व खँया सम्भावना मवयेकेत नं जिं कारवाही दिकागु जुल । तर सेनायात लोकतान्त्रीकरण यायेगु ज्याय् छिकिपं सकसिगुं ग्वाहालि मदयेक मगाः ।'

बैठक क्वचाल । जिपिं लिहां वया । जिगु खँया लिसलय् प्रचण्डं धाल 'छिं हाफ रिभोलुशन'या खँ च्वयादीगु उगु इलय् सही हे खः । जिं नं माने याये । तर थौंया इलय् थ्यंकाः जिमिसं 'रिभोलुशन'या खँ ल्वःमंकाः बहुदलीय लोकतन्त्रया व्यवस्थाय् वयेधुन । उकिं उबलय्या खँ हयाः जिमित गिजे यायेगु ज्या यानादी मजिल ।'

शुक्रवाः कुन्हु जमलय् नेपाः राष्ट्रिय पार्टीया ग्वसालय् जूगु खुल्ला सहलह ज्याझ्वलय् सभासद् बुद्ध साय्मिं छकूचा बाखं कन 'छम्ह ज्यापुं थःगु न्वःयात दुःख बिल धकाः भ्वाःभ्वाः प्यंकल । मेपिंसं छाय् धकाः न्यंबलय् थ्व न्वःयात न्ह्याबलें पाछाया जुइमाः दुःख जुल । तर ज्यापुं न्वः ला क्वबिया हे जुइमाः । सरकारयात सेना नं ब्वहलय् कुबीमाःगु न्वः थें खः । दुःख बिल धकाः न्वःयात भ्वाःभ्वाः प्यंकाः पार लगे जुइ मखु ।'

सबैलाइ चेतना भया । डा. महेशमानयात लिसः नं थ्व हे जुल ।

More Stories Like this