फै छम्हेसिया न्यातकां लाः

काजिमान डंगोल

जिमि बाज्यां मुलय् तयाः कनातःगु बाखं
अबु नन्दलाल व मां मानथकु महर्जनया याकः काय कृष्ण महर्जन वि.सं. १०८७ श्रावण कृष्ण जन्माष्टमि कुन्हु यलया दुपाः त्वालय् बूगु खः। २०६४ सालं न्हापांगु जंक्व क्वचायेकादीम्ह वय्कःया निम्ह काय व निम्ह म्ह्याय् दुसा छय्पिं धाःसा झिंनिम्ह दु। उमेरया हिसाबं चय्दँय् थ्यनेधुंकूगु जूसां वय्कःया सक्रियता सुं ल्याय्म्हया स्वयां म्हो मजू । वय्कः न्हिंन्हिं सुथय् त्वाःया फल्चाय् नामसंगीति पाठ याः वनेगु यानाच्वनादीगु दुसा शनिवाः पतिकं यलया बालकुमारी द्यःयाथाय् जुइगु हरि भजनय् ब्वति कायेगु यानादी। वय्कलं बांलाक मखुसां भजनय् तबला थानाः भजन हालीपिंत ग्वाहालि यानाच्वनादीगु दु। दच्छिया स्वला - गुंला, यंला व सिल्ला (माघ) महिनाय् वय्कलं त्वाःत्वालय् दाफा भजन नं सञ्चालन यानादी। ईश्वर वय्कःया निंतिं तःधंगु आस्था, विश्वास, श्रद्धा व भक्तिया केन्द्र खः ।

भाजु कृष्ण महर्जन त्वालय् सकसिनं हनातःम्ह व्यक्तित्व खः। वय्कः दाफा भजन खलःया म्येँ व खिं बाजंया गुरु नं खः। गुरुपिंत हनेगु नेवाःतय् संस्कृति खः। अले नेवाः संस्कृतिया छगू ब्व दाफा भजन व बाँसुरी बाजं नेवाः म्हसीका कथं ल्यंका तयेमाः धइगु वय्कःया बिचाः दु। न्हूगु पुस्तां थुज्वःगु खँय् चिउताः मतःगु कारणं भजन न्हनावनीगु अवस्थाय् थ्यंगुलिं वय्कः चिन्तित जुयादी। वि.सं. २०३९ सालंनिसें गुरु जुयाः दाफा स्यना च्वनादीम्ह वय्कलं थः शिष्यपिंसं कुतः तयाः दाफा सयेका मकाःगु कारणं दाफा इलय् पिकाये मफयाच्वंगु म्हाइपुगु अनुभव नं कनादी ।

थःपिनिगु ज्या हे बुँज्या जूगु कारणं थःगु पूरा जीवन बुँ ज्या यानाः हे न्ह्यानाच्वंगु खँ वय्कलं कनादिल। 'थौंतक नं थम्हं फुगु बुँज्या याना हे च्वनागु दु' वय्कलं धयादी। वय्कलं थम्हं न्हापा यानागु बुँज्याया बारे थुकथं कनादी �"न्हापा वा पीगु व कःनि पीगु यानाः नीछपी बुँ दु। ल्याय्म्ह बैंसय् न्हिं छपी बुँ पालेफु। न्हापा थौंकन्हय् थें देशी साः मदु। फुक्क हे बुँइ कँसाः तयाः वा पीमाः। कँसाःया नापनापं नौ साः, साःगाःया साः, फै, च्वलय्, खा, हँय् आदि पशुतय्गु गःसाः नं तयेगु याइ। उगु इलय् पीगु स्थानीय जातया वा पुवा, दुराज, थापाचिनीया, छोटा मार्सि, तग्वः मार्सि, ताय्सी वा, आंगा आदि खः ।

थुपिं वा मध्ये विशेष यानाः पुवा, दुराज, थापाचिनीया, छोटामार्सिया जा, बजि नयेत छ्यलीगु खःसा तग्वः मार्सि, ताय्सी वा थ्वँया लागिं छ्यलीगु खः। न्हापायागु वा थौंकन्हय्या ताइचिन वा थें यक्व मसः। सःगु वाया पिकं स्वीफा, निमुरी तःसिंयात पुलेमाः ।"

न्हापा बुँया जाकि, बजिं जक प्वाः थनेत मगाःगु कारणं कःनि, मरि, छुस्या, मुस्या, ढिंडो आदि मेमेगु नसा नं नयेमाःगु खँ वय्कलं कनादिल। थौंकन्हय् थें न्हापा बूबः केँ नये मदु। केँ, तरकारी न्ह्याग्गु धकाः छ्यःसां ई ब्यःकथं उत्पादन जुइगु आलु, तुकं, फकं, ख्वाखः, लैं आदि नयेगु याइ ।

वय्कलं न्हापा थःपिंत माःगु नसा त्वँसा थम्हं हे उत्पादन याना वयाच्वनागु तर थौंकन्हय् ईया हिउपाः लिसें न्यानाः नयेमाःगु अवस्था वयाच्वंगु खँ नं कनादिल। बुँज्यां फुर्सद दइगु इलय् निगः प्यंगः ध्यबा कमे यायेत वय्कलं मेमेगु ज्या नं यानादी। न्हापा हरि शम्शेरया दरबार बागदरबार व बहादुर शम्शेरया दरबार बहादुर भवनय् ज्यामि ज्या यानादीम्ह वय्कलं उगु इलय् कर्कियाथाय् ज्या यायेबलय् आपाः ज्याला मदुगु खँ कनादिल। न्हिच्छिया झिगः ध्यबां ज्यामि ज्या यायेगु शुरु यानादीम्ह वय्कलं ज्या यायां प्याःना, न्याःना जुजुं फ्याःना तक थःगु ज्याला थ्यंगु कनादिल। वय्कःया ज्या खनाः खुशी जुयाः भिमशम्शेरया छय्नं वय्कःयात ध्यबा निगः बक्सिस बिउगु जुयाच्वन। वय्कलं थम्हं भति भति यानाः दँकःमि, ज्यामि ज्या सयेकाः व नं ज्या यानादीगु जुयाच्वन ।

त्वालय् न्ह्याम्हसिया छेँय् भ्वय् न्याःसां वय्कः हेरविचार याइम्ह जुयाच्वन। नेवाः समाजय् भ्वय्या थःगु हे नियम दइ। भ्वय् अनुसारया ब्व घासा, भ्वय् ब्व तयेगु, थीथी क्वाः घासा तयेगु निसें कयाः थ्वँ, अय्लाः लुइगु तकं नियमपूर्वक याकाः भ्वय् बांलाकेगु ज्याय् वय्कःया तःधंगु ल्हाः दयाच्वनी। गबलें गबलें गुरुजुपिंसं तकं नियम ल्वःमंकीबलय् वय्कलं गुरुजुपिंत तकं नियम लुमंकाबीगु यानादी ।

न्हापा न्हापा भूत, प्रेत, लाखे, लसिंत खना धाइपिं मनूत झीगु समाजय् आपालं दु। वय्कलं नं न्हापा थःगु त्वाःया भ्वय् नयेगु चपाःया दलानय् चान्हय् छम्ह तुयुम्ह च्वलेचा खंगु तर स्वकः ख्यानाबलय् सी उइत तयातःगु गुथिया सिँइ दुहां वंम्ह पिहां मवः धकाः कनादिल। अथे हे छन्हु बजि ल्हुइत ज्यामित थं वनागु इलय् छम्ह तुयूम्ह खराचा त्वालय् च्वंगु तुंग्वः चाःहिलाच्वन। लायेत स्वलं लाये मफु। लिपा भैलःद्यःया गाःचाय् कुहां वंम्ह अनं तुं बेपत्ता जूगु रोचक खँत नं कनेगु यानादी ।

वय्कः आः तक थःगु छेँ त्वःताः गनं नं मझाःनिगु जुयाच्वन। स्वनिगलं पिने वनेगु झ्वलय् २०२३ सालं गुन्हु बिकाः मनकामना वनागु खँ कँसें वय्कलं उगु हे इलय् निन्हु बिकाः नुवाकोटय् कविलासया नासःद्यः दर्शन यानादीगु खः ।

वय्कलं निराश पहलं ई ब्यः पानावंलिसे बजाःभाः थहां वनाच्वंगु व उकिं यानाः मनूतय् न्ह्याक्व दुसां मगानाच्वंगु खँ कनादिल। न्हापा छधार्नी म्येय्या लाया स्वसका, न्याधार्नी खुधार्नी दुम्ह सँफै छम्हेसिया न्यातका दामं लाः। उलि जक मखु ध्यबा न्यागःया निगः ख्यें वः। अथे हे उगु इलय् बजां १ पाउया न्यागः ध्यबां लाःगु व फूलमार्का चुरोट छगू बट्टाया प्यंगः ध्यबां लाःगु खँ नं कनादिल ।

भाजु कृष्ण महर्जन थः समकालीन पासा पुचलय् निगः प्यंगः आखः ब्वनातःम्ह व सामान्य ब्वने-च्वये सःम्ह जूगुलिं वय्कलं थीथी कथंया पौराणिक, जातक व लोक बाखंत ब्वनातःगु दु । गबलें गबलें म्हाइपुइगु इलय् त्वाःया फल्चाय् च्वनाः ज्याथपिं मुंकाः वय्कः थम्हं सिउगु, सयेका तयागु बाखं कर्पिंत कनेगु याना च्वनादी। वय्कःया थुज्वःगु गुणं यानाः त्वालय् वय्कःया विशेष प्रभाव नं लानाच्वंगु दु ।

More Stories Like this