नेपालय् भारतीय कुटनीतिया असफलता

- सिताराम अग्रहरी -

भारतया न्हापांम्ह प्रधानमन्त्री जवाहर लाल नेहरुं भारतया विदेश नीतियात कयाः छक्वः धाःगु खः - भारतया विदेश नीतिया हा भारतया सभ्यता व परम्पराय् भारतया परिस्थितिइ भारतया अतितया सोचय् भारतया फुक्ककथंया दृष्टिकोणय् देतनाच्वंगु दु । दुर्भाग्यवश नेपाः - भारत स्वापूया खँय् थुकिया धात्थेंगु अनुवाद जुइपुूगु मदु । नेहरु स्वप्नदृष्टा व आदर्शवादी खः नापं उलि हे यथार्थवादी नं । भारत सैनिक शक्ति जुइफै मखु । शान्ति सद्भाव सहिष्णुता सहअस्तित्व धयागु वइगु प्रवृत्ति व प्रकृति नाप ज्वःलाः । द्वःछि दँतक्क विदेशी व साम्राज्यवादी शक्तिया आक्रमण व दासतां पददलित भारतया निितं न्हूगु युगया मिखाकुिलं व लक्ष्य स्पष्ट यायेमाःगु खः । शक्ति मखु शान्ति तानाशाही मखु लोकतन्त्र गुटबन्दी मखु गुटनिरपेक्षतां भारतं थःगु तंकेधुंकूगु पुलांगु हैसियत हानं कायेत ताःलाइ । भारतय् तःधंगु शक्ति जुइगु क्षमता दु । थुकिया निितं छु गुगु लं वनेगु धयागु खँय् नेहरुं उगु लं चकंकेगु ज्या याःगु खः । भारतया पुलांगु आदर्श भारतया उन्नत सभ्यता भारतया परम्पराय् वइगु दक्कों आस्था दुगु खः । वय्कः भारतया फुक्क धैथें दृष्टिकोणया निश्चल व बांलाःम्ह प्रवक्ता खः । नेपाःया सन्दर्भय् धाःसा नेहरुवादी उदान्त आदर्श न्ह्याबलें थें ध्याक्वय् लात । अथेला छुं दृष्टिदोष नेपाली तय्के नं मदुगु मखु ।

राष्ट्रवादया नामय् अतिराष्ट्रवाद थःम्हं नेपाली हितय् मदु । अथेहे गथे अप्वः चाकडीवादी अति पराश्रयी मनोवृत्ति नेपाली हितय् मदु । सम्भवतः सोच नं जिम्मेवार दु । नेहरुया परिकल्पनाया विदेश नीतियात नेहरुया देशया कुटनीतिज्ञतय्सं छुं अपवाद बाहेक गबलें हे थुइके मफुत । उिकं समग्रताय् भारतीय नीति म्वा व म्वाकेब्यु या आदर्शकथं जूसां नं बांमलाःगु अनुवादया कारण विफल जुयाच्वंगु दु । नेपाःया परिप्रेक्षय् ला भारतीय कुटनीति विशेष रुपय् दयनीय जकमखु सोचनीय ढंगं पारवाचां कुहां वनाच्वंगु दु । छुं चाप्लुसी राजनीतिकर्मिया भरय् स्थिति सप्रे जुइगु लक्षण खनेमदु बरु मधेशय् नापं भारतीय मनोविज्ञानयात तःधंगु घाः लाःगु दु । थुकिया लक्षण व प्रमाण स्पष्ट खनेदयेधुंकूगु दु । दकले न्हापां मधेशी जनअधिकार फोरमय् गुकथं पार्टी कुचा दःगु दु थुकिया ल्यूने वहे खः । मधेश विद्रोहकथं दकले तःधंगु शक्तिया रुपय् न्ह्यःनेवःगु फोरमया आधार भारतया रुचि व चाहनाकथं मजू ।

थुकिया मू उद्देश्यया कारण उपेन्द्र यादवया नेतृत्व खः । उपेन्द्र यादव भारत विरोधी मखु मदु तर वइगु सोच अप्वः यानाः स्वावलम्वी व राष्ट्रवादी खः । भारतीय ब्यूरोक्रयाट्त धाःसा - नाम मेरे बुलबुल । या शैलीइ पूर्णत कतांमरिया प्याखनय् विश्वास याइ । अझ मधेश व मधेशीतय्त ला थःगु पेवा तायेका च्वन गबले आन्तरिक राजनीतिइ नेपाली कांग्रेसं तायेकाच्वंगु दु । फोरम तछ्यायेत भारतीय दूतावासं धेबा इनाब्यूगु खँ छम्ह फोरमया सभासद् छगू साचार माध्यमय् धाये धुंकूगु दु धाःसा उपेन्द्र यादव जेपी गुप्तां दिल्लीं दवाब वःगु खँ नापं सार्वजनिक यायेधुंकूगु दु । थ्व छाय् जुल छाय्धाःसा भारतीय कुटनीतिइ पासा शुभचिन्तक ग्वाहालिमिया छुं हे अर्थ वा थाय् मदु । दास वा वन्धुवा मजदुर स्वयाः म्हो वइगु समर्थकया माःगु योग्यताया कसिइ याउँक पारित जइफैमखु । थन भारतीय कुटनीति बुनाः वनाच्वंगु दु । खँ नेपाः व नेपाली दलया जक मखु भारतं भूटानय् थें संरक्षित राज्यु या अवधारणायात थःगु आदर्श दयेकाः ज्या यानावयाच्वंगु दु । नेपालय् भारतया बारे मुख्यतः निगू किसिमया मानसिकता दु । छगू हरेक हालतय् भारत विरोधी मानसिकता । निगू हरेक हालतय् भारत समर्थन । स्वंगूगु कथंया मानसिकता नं दु व खः यथार्थवादी । वृत्थाय् वा माःसां म्वाःसां विरोध मयायेगु सत्य खँ धायेगु मत्वःतेगु भारतनाप सहानुभूति नं तयेगु । भारतयात शान्त समृद्ध व शक्तिशाली स्वयेमास्ति वःिपं भारतया पुलांगु मूल्य मान्यता आदर्शनाप थःयात आत्मीय तायेकेगु । तर भारतीय कुटनीितं गबलें नं नेहरुं धाःथें वा बिचाः याःथें भारतया अतित भारतया सभ्यता परम्परा आदर्श व फुक्क कथंया व्यवहारय् कुहां वयेमफुत वा मवल । अझ यक्कों पटक ला थ्व क्वय्या स्तरय् थ्यनाः नं थः भारतया हे छबियात बुलुकेगु वा बुलुकेत ग्वाहालि याःगु खनेदु । थुकिया लिपांगु कडी खः सभासद् रामकुमार शर्मायात स्यायेगु धम्कि बीगु व बेइज्जत याःगु प्रकरण ।

अवश्य नं तमलोपाय् दुबलय् शर्मां भारतीय ब्यूरोक्रयाट्तु नापं बांलाःगु स्वापू दुगु खइ । तर माओवादीइ व छाय् वन जुइ माओवादीइ वयाः छुं खँया प्रमाणित यायेत स्वइगु अस्वभाविक मखु । छगू थःगु व उकी नं मधेशया मनूतय्त थःगु छ्यों धस्वाकेगु सुनां स्वये यइ सुव्रतो दासं नेपाःया छम्ह जनप्रतिनिधियात जक अपमान याःगु मखु । थःगु महान् राष्ट्रया उदान्त परम्परा आदर्श आस्था चाहना व भारतीय जनताया भावनाया नं गःपः म्वयेहीकेगु ज्या यात । विडम्बना थःगु त्रुटी स्वीकार यायेगु पलेसा दूतावास प्रवत्ताया गुगुकथं वक्तव्य वल व झन हे पाखण्ड व अहंकारं जाः । थ्व माओवादीया जक मखु सकल नेपालीतय्गु आत्मसम्मानया विषय खः । लुमंकेबहःजू छगू प्रसंगय् तत्कालिन प्र।म। बीपी कोइरालां भारतया शक्तिशाली प्रधानमन्त्री पं. नेहरुया वक्तव्यया दृढतापूर्वक आलोचना याःगु खः व विद्वान राजनेतां थःगु त्रुटी स्वीकार याःगु नं खः । तर थौं दूतावासया छम्ह काउन्सलरया धृष्टता फुक्क भारतया धृष्टता जुइफै मखु धकाः िभंकेगु पलेसा अःखतं अहंकारया भाषाय् दूतावासं नवाना च्वंगु दु । देशया प्रमुख नेतात नमवासे च्वन । अन्तर्राष्ट्रिय स्वापू व मानव अधिकार समितिया धाःसा तारिफ यायेमाः । समितिमार्फत समग्र राष्ट्रया भावना खनेदत । न्ह्यथने बहःगु खँ मधेशवादी मेमेगु दलया प्रतिनिधि नं थन नुगः चायेकाः वःगु दु । शर्मा माओवादी धकाः मखु मधेशी धकाः अपमान याःगु खः थ्व सन्देश ला मधेश ला मधेशय् वंगु हे दयेमाः । भारतयात मधेशीत नाप मखु थःगु स्वार्थ नाप जक मतलब दु थ्व सन्देश नं न्यनावन धाःसा लिच्वः छु जुइ ?

More Stories Like this