न्हापां नेतात परिवर्तन जुइमाल

डि.आर.खड्गे
राजसंस्था सामन्तीया नाइके खः । थ्व संस्थां गबलें देश विकासया कुतः याइ मखु अथे जूगुलिं थ्व संस्थायात ध्वस्त याये माल धकाः माओवादी व न्हय्गू दल मिले जुयाः आन्दोलन मार्फत राजसंस्था ध्वस्त नं यात । राजसंस्था मदुगु दछि दइन आः नं बांलाःगु राजनैतिक लाइन धाःसा छुं नं पार्टीं बी मफु । जनतां सामन्ती व्यवस्था अन्त जूगु अनुभूति मयाःनि । छाय्धाःसां छम्ह सामन्तीया अन्त जूसां मेम्ह सामन्ती उदय जुयाः जनतायात शोषण यानां तु च्वंगु दनि । जनता- यात अति आवश्यक बस्तु नये-त्वनेगु ब्यवस्था मयासे दुःख कष्ट बीगु जक यानाच्वंगु मखु जनतायात लजगाः बियाच्वंगु उद्योग ब्यापार बन्द यायेगु हिसाबं चांन्हि हे लोडसेडिङ्ग यानाः देय्यात हे मध्ययुगिन अवस्थाय् यंकाच्वंगु दु । साधारण जनतां नं सामन्ती खँग्वःया अर्थ थथे खः धकाः थुइकाच्वंगु दु । सामन्त- तय्सं म्हुतुं ततःधंगु विकासया खँ ल्हानाः जनतायात झंगः लायेगु ज्या याइ । थौंकन्हय्या नेतात नं सुं सामन्त सिबें कम मजू । नेतातय्सं नं म्हुतुं ततःधंगु आश क्यनाः जनतायात दुःख कष्ट बियाच्वंगु जक मखु देय्या सार्वभौमिकता व अखण्डताय् हे लिच्वः लाकीगु ज्या तकं यानाच्वंगु दु ।

केन्द्रिकृत राजतन्त्रं समानुपातिक ढंगं विकास मयायेगु ल्याखं राज्यया साधनश्रोत गलत ढंगं छ्यलाः मस्ती याना वन । थुलि जक मखु जनताया अधिकार फुक्क हनन यानाः शोषण यानाच्वंगुलिं देशीविदेशी शक्तिया समेत ग्वाहालि कयाः थ्व संस्थायात ध्वस्त याना बिल । राजसंस्था पतन जुइधुंकाः उकिया विकल्पय् संघीय शासनया माध्यमं देय्यात न्हूगु ढंगं यंकेगु धकाः अन्तरिम संविधानय् संघीय पद्धतिइ वनेगु प्रतिबद्धता यात । तर गज्याःगु स्वरुप व ढाँचाया संघीय राज्य जुइ धइगु खँ धाःसा राजनैतिक पार्टीतय्सं स्पष्ट मयाः । माओवादी जातीय राज्यया पक्षय् खने दुसां मेमेगु पार्टीतय्सं जातीय आधारय् संघ दयेकेगु ज्याया विरोध यानाच्वंगु दु । न्हय्गू दलया छगू घटक मधेशवादी पार्टीं नं जातीय राज्यया विरोध यानाच्वंगु दु । मधेशवादी पार्टी मधेशी जनअधिकार फोरमं हयाच्वंगु 'छगू प्रदेश छगू मधेश' धइगु राजनैतिक लाइन अति हे खतरनाक खनेदु । मधेशी दलतय्गु दुनेया मनसाय खः तराइलय् च्वनाच्वंिपं विहारी मूलया मधेशी बाहेक मेिपं नेपाःमितय्त अनं विस्थापित याना छ्वयेगु । मधेशी फोरमं मेगु छगू नं राजनैतिक लाइन बियातःगु दु निगू स्वंगू जिल्ला मिले यानाः संघीय राज्यया ब्यवस्थाय् वनेगु । मधेशी जन अधिकार फोरम जनआन्दोलन-२ लिपा तिनि स्वंगु पार्टी खः । थ्व पार्टी स्थापना जुइ स्वयां छुं ला न्ह्यः तिनि अमेरिका व भारतया राजदूततय्सं तराईया भ्रमण याःगु खःसा वयां तुरुन्त हे लिपा थ्व पार्टीं सशक्त आन्दोलन शुरु याःगु खः ।

विदेशी शक्ति विशेष यानाः भारत व अमेरिकां नेपाःया राजनीतिइ अति हे ध्यान तयाच्वंगु खनेदु । थ्व देशतय्सं ध्यान तयाच्वंगुया मुख्य कारण खः नेपाःया वामपन्थी शक्तिया कमजोर यायेगु । सच्चा कम्युनिष्ट कमजोर जुल कि समाजवादी देश चीनयात टेन्सन बीत अःपुइ । विदेशी शक्तिं आः नं तिब्बती शरणार्थीतय्त क्वकयाः चीन विरुद्ध गडबडी न्ह्याका हे च्वंगु दु । विदेशी शक्तिं तराईया विदेशी मूलया मधेशीतय्त राजनैतिक रुपं शक्तिशाली यायेत भूमिका म्हिताच्वंगु कारण खः । नेपाःया राष्ट्रवादी शक्ति व सच्चा कम्युनिष्ट शक्ति कमजोर यायेगु हिसाबं मधेशीतय्त सहयोग व समर्थन यानाच्वंगु खः । मधेशवादी शक्तितय्त क्वातुकेत दिल्ली दरबारं बहुदलवादी नेतातय्त अतिकं दबाव बियाहःगु खः । अज्याःगु दवावया कारणं मधेशी हतियारधारी पुचःतय्सं तराईलय् न्ह्यागु किसिमया अपराध यानाच्वंसां प्रशासनं तमाशा स्वये थें जक स्वयाच्वंगु दु । विदेशी मूलया विहारीतय्सं राजनीतिया नामय् न्ह्यागु कथंया अपराध याःसां नेतात सुम्क च्वनाच्वंगु थ्वहे कारणं यानाः खः । दिल्ली दरवारं नेतातय् म्हुतुप्वाः तिकातःगु दु मधेशीबादीं हतियार ल्ह्वंसां सेना प्रयोग याये दइ मखु धकाः कबुल याका तःगु नं दु । तराइलय् यक्व गैर मधेशीतय् हत्या हिंसा अपहरण यानाच्वंसां प्रशासनं पनेगु कुतः तकं मयाःगुया कारण नं थ्वहे खः । तराइया आपराधिक ज्याया लिउने बिहारी गुण्डातय् ल्हाः दु । वास्तविक तराइवासी ला सिदासादा सोझापिं खः । उिपं हत्या हिंसायात घृणा याईपं खः । खालि तराइ जक मखु मेमेगु थासय् नं हत्या हिंसा जुयाच्वंगु दु । बन्द हडताल नं जुयाच्वनी । थ्व फुक्क ज्या व्यक्ति व पार्टीया फाइदाया लागिं जनतायात कष्ट बियाःसां जुयाच्वनी । थज्याःगु गलत ढंगया ज्यायात नं अप्रत्यक्ष रुपं मानव अधिकारवादीतय्सं समर्थन याना- च्वनी । बन्द हडताल याईपंत कारवाही यात धाःसा मानव अधिकारवादीत हालेधुंकी स्वतन्त्रता हनन जुल धकाः । झीसं मानव अधिकारवादीया विरोध यायेत्यनागु मखु खालि मानव अधिकारवादीतय्सं नं जनता व देशया हितया पक्षय् संघर्ष याईपंत समर्थन व सहयोग यायेमाल जक धयागु खः ।

न्हूगु नेपाः संघीयताय् वनीगु पक्का जुइधुंकल धकाः नेतातय्सं धयाच्वंगु दु । जनता लय्तायाच्वंगु दु संघीय ब्यवस्थां भाषा संस्कृति जातिया विकास जुइगु जुल धकाः । विकास यायेत न्हापां नेतात परिवर्तित जुयाः सक्षम विवेकी व सकारात्मक जुइमाः । अले तिनि जनतायात सही 'भिजन' बियाः ज्या याकेगु हौसला बी फइ । तर थनया नेतात थः परिवर्तन जुइ मफुनि । नेता लोभी व सुविधाभोगी जुयाच्वंगुलिं विदेशी शक्तिं प्याखं हुइकातःगु दु । जनतां धायेगु नं यानाच्वंगु दु संघीयताया लाइन नं विदेशी शक्तिं हे बिउगुलिं जक नेतात संघीयताय् वनेत तयार जूगु खः । विदेशी शक्तिं संघीयताया लाइन बिउगुया लिउने वयागु थःगु हे स्वार्थ दयेफु । उकिं नेपालय् संघीयतां झन हे राजनैतिक संकट पिकायेफु । विशेष यानाः संघीयतां लोकफुगु लिच्वःत थथे खः क) जिल्ला जिल्ला व जाति जाति दथुइ द्वन्द्व पिकायेफु ख) जाति व क्षेत्रया लिधंसाय् न्हूगु राज्यया माग यायेफु ग) बिस्कं प्रदेशया लागि संघर्ष यायेफु घ) जातीय व क्षेत्रीय राजनीति तच्वः जुइफु ङ) हानं सामन्तीत बल्लानाः जनतायात अति शोषण याकेगु विदेशीतय् चाहना जुइफु ।

More Stories Like this