बहु एकात्मक प्रणालीइ यंकेगु कुतः

नेपाल संवत्या विरोधीत कर्मचारी तन्त्र - प्रा. माणिकलाल श्रेष्ठ

श्रीकृष्ण महर्जन

संघीय गणतान्त्रिक नेपाःया न्हूगु संविधान निर्माणया नितिं ब्वलनाच्वंगु विवादयात ज्यंकेगु नितिं धकाः दलतय्सं दयेकूगु कार्यदलया म्याद हाकनं थप याःगु दु । म्हिगः २७ दलया मुँज्यां कार्यदलया म्याद मंसीर २५ गतेया नितिं थप याःगु खः ।

कार्यदलया म्हिगः च्वंगु मुँज्यां गुगु कथं भाषा नागरिकताया सवालय् गुगु कथं खँ क्वःछित उकियात स्वल धाःसा आः नेपालय् म्हुतुं संघीय राज्य धायेगु तर 'बहु एकात्मक प्रणाली' लागू यायेगु कथं न्ह्याः वनाच्वन धकाः मनूतय्सं धयाहःगु दु । लिपांगु इलय् वयाः कार्यदलय् मध्यमार्गी लँपुया नामय् तसकं महत्वपूर्ण नापं संवेदनसिल विषय भाषा व नागरिकताया सवालय् नेतातय्सं याःगु सहमतियात कयाः नेवाः आन्दोलनया न्ह्यलुवाः नापं जनजातिया नेतातय्सं आशंका यानादीगु दु ।

प्रदेशया नां तयाः केन्द्रीय सरकारं छगू जक नागरिकता बिइगु धकाः म्हिगः बुधवाः च्वंगु कार्यदलया मुँज्याय् सहमति ब्वलंकूगु खः । उगु सहमतियात कयाः आदिवासी जनजाति आन्दोलनया न्ह्यलुवाः डा। कृष्णबहादुर भट्टचनं 'झीगु स्वनिगः' लिसे खँल्हासें खस अहंकारवादयात हे निरन्तरता बिइगु कुतः जूगु खने दत धकाः धयादिल ।
वय्कलं धायेबलय् संघीय नेपाः धायेगु तर एकल नागरिकता बिइगु खँय् भाय् छगूयात जक केन्द्रीय सरकारया कामकाजया भाषा दयेकेगु धकाः खँ क्वःछिनाः खँय् भाय्यात सुनिश्चित यायेगु अले मेमेगु भाषाया नितिं आयोग दयेकेगु धकाः गुगु कथं खँ हल थ्व धैगु एकात्मक सोच व खस अहंकारवादयात निरन्तरता बिइगु चाःहिइकाः याःगु कुतः खः धयादिल ।

अथे हे नेवाः आन्दोलनया न्ह्यलुवाः मल्ल के सुन्दरं लिपांगु इलय् नेतातय्सं आवंलि संघीय गणतान्त्रिक नेपाःया न्हूगु संविधानय् नागरिकताया सवालय् एकल नागरिकता बिइगु अले भाषाया सवालय् खय् भाय्यात केन्द्रय् मान्यता बिइगु धकाः गुगु कथं क्वःछित थ्व पाय्छि मजू धकाः धयादिल ।

केन्द्रय् बहुभाषा नीति लागू मयायेगु कथं वंगु आभाष जूगु दु अयनं स्पष्ट वयाच्वंगु मदु धयादिसें वय्कलं केन्द्रं जक एकल नागरिकता बिइगु धाःसा संघय् अविसिस्त अधिकार हनन यायेगु कुतः खः धयादिल । संघ व प्रदेशया निगू कथं हे नागरिकता बिइमाः धयादिल ।

उगु कथं भाषा आन्दोलनया न्ह्यलुवाः नापं एमालेया नेता राजेन्द्र श्रेष्ठं नागरिकता प्रदेशं वितरण यायेमाःगु खः तर केन्दं जक एकल नागरिकता इनेगु धकाः खँ हल थुिकं यानाः शंका यायेगु थाय् दु धयादिल । म्हुतुं बहुभाषीक धाःसां बास्तवय् व्यवहारय् एकभाषाया नीति नालेगु कथं वन धकाः वय्कलं दावी यानादिल । नेता श्रेष्ठं धयादिल प्रत्येक प्रदेशया छगू मूल भाषायात केन्द्रय् कामकाजया भाषा जुइ धकाः खँ क्वःछिइमाःगु खः तर अथे मयात । वय्कलं नेपाल संवतयात व्यवहारय् प्रयोग याकाः यंकेगु नितिं सौर्यमासया तारिक थें हे बैज्ञानिक कथं तारिक दयेका सरकारी कामकाजय् प्रयोग यायेगु अले सांस्कृतिक पक्षया नितिं तिथि प्रयोग यायेगु नितिं न्हापां विक्रम संवतया थाय् सरकारं तारिक प्रयोग यायेमाः धयादिल ।
अथे हे नेपाल संवतया आन्दोलनया न्ह्यलुवाः नापं नेवाः वाम बुद्धिजीवी प्रा. माणिकलाल श्रेष्ठं नेपाल संवतया सवालय् कर्मचारी तन्त्रं हे गोलमाल यानाच्वंगु खः धयादिल । सरकारं निदँसिबें न्ह्यः दयेकूगु कार्यदलया दुजः वय्कलं थःपिन्सं ज्या यायेगु धकाः मितं तःसां ज्या यायेगु वातावरण मदयेकेगु ज्या कर्मचारीतय्सं यानाच्वंगु जुयाः कर्मचारी तन्त्र हे आःया अवस्थाय् नेपाल संवतया विरोधीत जुयाच्वंगु दु धकाः दावी यानादीगु दु ।