थ्व शिलापत्र किम्बदन्ती मखु प्रमाण खः

प्रदीपमान श्रेष्ठ

श्री ५ या सरकारं नेपाल संवतया प्रणेता शंखधर साखःयात राष्ट्रिय विभूति घोषणा यायेधुंकूगु दु । अय्सांतबि छथ्वः बुद्धिजीवी धाःपिंसं शंखधर बारे गुगुं कथंया अभिलेख लूगु मदुनि धकाः शंखधरया विभूति घोषणा याःगुयात हे विवादय् लाकेत स्वयाच्वंगु दु । थ्व हे इलय् शंखधरं हे नेपाल संवत् नीस्वंगु खः धयागु ल्वहंपौ (शिलापत्र) लूगु दु । थ्व शिलापत्र गुगं कथंया बंशावली मखु, नत थ्व किम्बदन्ती खः । थ्व शिलापत्र नेपाल संवत् व शंखधर बारे मल्लकालीन अभिलेखीय प्रमाण खः ।

मल्लकालय् ख्वपया जुजु भूपतीन्द्र मल्लया पालय् ख्वपया जेलाँ त्वाःया छगू फल्चाय् नेपाल संवत् ८२७ य् तयातःगु थुगु शिलापत्रं नेपाल संवत् शंखधरं हे तःगु खः धयागु प्रमाण न्ह्यब्वयाच्वंग दु । थौंकन्हय् ख्वप नगरपालिका वडा ल्याः ३ दतात्रय देगःया दक्षिण पूजारि मठया म्हायखाझ्याः दुथासं क्वसं जेलाँ त्वालय् गयोद्यः, नारायण द्यःया च्वसं विष्णु देगः पश्चिम, दक्षिण स्वःगु फल्चाया दथुइ अंगलय् थुगु ल्वहंपौ (शिलापत्र) तयातःगु दु ।

उगु शिलापत्रय् 'अथः नेपाल भाखा शंख्वा संवत् ८२७ वैशाख कृष्ण दशमी उर्तभद्रनक्षत्र वृहस्पतिवार थ्व कुन्हु श्री श्री श्री विष्णु प्रीतिन श्री २ जय भूपतीन्द्र मल्लदेव महाराजा, प्रमान हामु भारोया बेलसं…' धकाः च्वयातःगु दु । थुगु अभिलेख तःगु इलय् निश्चित रुपय् भाषा वंशावली पिदंगु हे मदुनि । थुकिं प्रस्ट रुपय् क्यनी कि जुजु भूपतीन्द्र मल्ल व प्रधानमन्त्री अर्थात प्रमान हाकु भारो श्रेष्ठ या शासन कालय् शंखधर साखः नं हे नेपाल संवत् छ्यःगु धयागु क्वातुगु आधार दयाः हे उकथंया शिलालेख तःगु खः ।

उगु शिलापत्रय् प्रस्ट रुपं च्वयातःगु दु कि जेलां त्वाःया उगु फल्चा नेपाल संवत् ८२७ य् जिर्णोद्धार याःबलय् ख्वपया जुजु भूपतीन्द्र मल्ल व प्रधानमन्त्री हाकु भारो प्रधानाङ्ग हाकुजु जयिसं भारो ने।सं। ८३३या क्वाछेँ त्वालय् भगवतिइ च्वंगु शिलापत्र गुकी भूपतीन्द्र मल्लयात श्री ३ भूपतीन्द्र मल्ल देव प्रभुथाकुल धकाः च्वयातःगु दु या संयुक्त शासन न्ह्यानाच्वंगु प्रस्ट जूसा उगु फल्चा जीर्णोद्धार जूगु इलय् चुकया प्रमुख मनहोल सिंजी त्वाः नायो रामचन्द्र व जेलां त्वाःया जनता सकसिनं उगु फल्चा जीर्णोद्धार याःगु धकाः शिलापत्रय् उलातःगु दु ।

उगु इलय् प्रधानमन्त्रीयात प्रमान प्रधानाङ्ग धायेगु याइगु खः । थ्व फल्चा जीर्णोद्धार याःगु इलय् नेपाल संवत् शंखधर साखलं तःगु धयागु परम्परा व प्रमाण मदुगु जूसा जुजु भूपतीन्द्र मल्ल व प्रधानमन्त्री हाकु भारोपिंसं 'नेपालभाखा शंख्वा सम्वत्' धकाः गुगुं हालतय् तयेके बीमखु ।

उकिं श्री ५या सरकारं नेपाल संवतया प्रणेता शंखधर साखःयात राष्ट्रिय विभूति धकाः सम्मान याःगु गुगुं हालतय् छुं अभिलेखीय आधार मदयेक याःगु मखु धायेफु । देशया राष्ट्रियता नाप स्वापू दुगु नेपाल संवत् व राष्ट्रिय विभूतिया बारे बिना आधार प्रमाण मदु अभिलेख मदु धकाः जुईपिंसं थ्व शिलापत्र ब्वनेवं प्रमाण लुइकेफइ ।

गनथाय् तक शंखधर साखःया नांया सवाल दु, झीथाय् जक मखु मेमेथाय् देशय् नं पूरा नां, चिहाः नां, उपनां तयेगु यक्व चलन दु । गथे प्रताप सिंह शाहयात सिंह प्रताप शाह धाईपिं नं यक्व दु । जुजु महेन्द्र स्वयं थःपिंसं च्वइगु कविताय् थःगु नां म.वि.वि. शाह धकाः च्वइगु पुलांगु खँ मखु । आः छु ले प्रताप सिंह शाह वा सिंह प्रताप शाहयात पृथ्वी नारायण शाहया काय मखु वा नेपाःया जुजुया नां छगू हे जक जुइमाः धकाः विवाद याये ज्यू ला ? अथे हे जुजु महेन्द्रया थासय् म.वि.वि. शाह च्वःगुयात म.वि.वि. शाह ला नेपाःया जुजु मखु धाये ज्यू ला ? थ्व ला सकस्यां स्यूगु खँ हे जुल ।

गनथाय् तक शंखधर साखः धकाः सरकारं राष्ट्रिय विभूतिया नां ब्यूगु खः, उब्ले गथे भूपतीन्द्र मल्लया प्रधानमन्त्री हाकु भारोयात व हे इलय् प्रधानाङ्ग हाकुजु जयसिं भारो धकाः धायेगु यात थुकिं छु क्यनी धाःसा हाकु धयागु वयागु त्वालय् वा मचाबलय् छेँय् छ्यलीगु नां जक जुइफु अथे वया पुरा नां जयसिं भारो जुइफु । न्हापा श्रेष्ठयात भारो धाइगु खः ।

थुकथं शंखधर साखः, साख्वाः, साखःवाल, साख्वाल जूगु खयां नं छोटकरी यानाः यंकूबलय् शंख्वाः जुयावंगु प्रस्ट जू । छाय्धाःसा शंखधर जनताया मचा खः । जनताया मचा जूगु कारण च्वये बियागु शिलापत्र नं जनतां हे तःगु जुयाः जनताय् शंखधर साखःया छोटकरी नां शंख्वाः जूगुलिं हे नेपालभाखा शंख्वाः सम्वत् धकाः च्वःगु प्रस्ट जू । अथे मखुगु खःसा जुजु भूपतीन्द्र मल्लं उज्वःगु शिलापत्र तयेके बी ला ? थ्व खँय् ध्यान बीवं शंखधर साखःयात राष्ट्रिय विभूतिया सम्मान ब्यूगु सरकारया सही पलाः जूगु प्रमाणित जुइ ।

साभार : नेपाल संवत् व शंखधर साख्वाः । पौ ल्याः १०३ व १०४ ।

More Stories Like this