राजनीतिक गतिरोधया कारक

त्रिरत्न मानन्धर "परियति सद्धम्मकोविद"

२०६२ व ६३ या जनआन्दोलनया सफलतां नेपाःया जनता तसकं उत्साहित जूगु खः। न्हूगु युगय् देय् प्रवेश जुयाः गणतन्त्र स्थापना, संघीयता, धर्मनिरपेक्षताया घोषणा जूगु खः। थुकियात संस्थागत यायेगु लागि न्हूगु संविधान निर्माण यायेगु तातुनाः संविधान सभाया निर्वाचन नं सफलपूर्वकता सम्पन्न जूगु खः ।

तर संविधानसभाया निर्वाचन लिपा स्वाभाविक रुपं न्ह्यायेमाःगु संविधान च्वयेगु ज्या बांलाक न्ह्याये मफुत। उकिया कारणं निदँया म्याद दुगु संविधान सभाया ई फुनाः हानं ई थपे यायेगु बाध्यात्मक परिस्थिति ब्वलन। न्ह्याबलें थवंथवय् ल्वानाच्वनीपिं राजनैतिक पार्टीतय्सं थःगु हे अस्तित्व ल्यंकेत तकं थीथी शर्त तयाः म्याद थपे यायेगु ज्याय् अलमल याःगु खः। छक्वः राजनैतिक पार्टीया ई थपे यायेगुया औचित्य मदु धकाः अन्तिम ई तक नं म्याद थपे मयायेगु अडानं देश झ्वाकलय् दुनी ला धकाः आशंका जूगु खः। थःत थनातःगु अक्सिजन फुइत्यंगु अवस्थाय् नं मेगु अक्सिजन तये मखु धकाः छुं भतिचा नाटक याःसां अन्ततः अक्सिजन थपे याये थें संविधानसभाया म्याद थपे यानां तुं त्वःतल। सामान्यत निदँया म्याण्डेट दुगु संविधानसभायात थःपिंसं हे हानं थपे यायेबलय् जनविरोध जुइ फइगु व उकियात सामना याये अःपुकेत अन्तिम अवस्थाय् ई थपे यायेगु वा मयायेगु धकाः थीथी शर्त तयाः अन्योलता ब्वलंकाः थपे यायेत नाटक याःगु धकाः प्रस्ट सीदत ।

ई थपे याःगु प्यला पुलावनं नं प्रधानमन्त्री पदया कारणं संविधान च्वयेगु ज्या मजूनिगु व वइगु निलाया दुने थुकिया संविधान च्वयेगु ज्या मजुल धाःसा गुगुं हालतय् नं संविधान च्वये फइ मखु धकाः संवैधानिक समितिया कजिपाखें बिउगु नकतिनिया अभिव्यक्तिं देशया शान्ति व समृद्धिया आकांक्षा यानाच्वंपिं जनतायात हाकनं छक्वः निराश याना बिउगु दु ।

ई दुने संविधान दयेके मफुगु कारणयात थीथी कथं विश्लेषण जुयाच्वंगु दु। संविधानय् दुथ्याकेमाःगु थीथी बुँदाया कारण, सेना समायोजनया कारण, सत्ताया लागिं जुयाच्वंगु हानथापया कारण आदि थीथी कारणं संविधान इलय् बने मजूगु विश्लेषण यानाच्वंगु दु ।

तर थुपिं थीथी कारणत मध्य दकलय् महत्वपूर्ण कारण छु खः धकाः दुवाला स्वत धाःसा राजनैतिक पार्टीतय्गु सुभाषितता रहितगु बचन वा उमिसं थवंथवय् प्रयोग याइगु द्वेष व दुर्भावनायुक्त दुर्वचन वा आरोप प्रत्यारोपयात प्रमुख कारकया रुपय् कायेफु। थीथी आमसभाय् राजनैतिक नेतातय्सं न्ववायेगु झ्वलय् फयांफक्व अपशव्द प्रयोग यानाः न्ववायेगु, मखुगु प्रतिवद्धता प्वंकेगु, अनावश्यक कथं बढेचढे यानाः खँ कनाः कार्यकतातय्त उत्तेजित याना तयेगु अले ज्याय् ख्यले मजूगु खँ ल्हानाः कार्यकर्तातय्त भ्रमय् तयेगु ज्याय् हे आपालं ई खर्च यानाच्वंगु खने दु। ल्हाये जिउ मजिउगु खँ ल्हानाः, नेपालय् प्रचलित हे मजूनिगु विदेशी प्राविधिक खँग्वः तयाः भाषण यानाः विरोधीतय्गु मनय् उत्तेजना ब्वलंकेगु हे नेतातय्गु तःधंगु ज्या थें जुयाच्वंगु दु। अथे म्हुतु वायेफत धाःसा न्यनाच्वंपिं कार्यकतात नं उत्साहित जुयाः लापा थाना हइगु प्रवृत्तिं नेपाःया नेता व कार्यकतातय्गु मानसिकता छर्लंग यानाच्वंगु दु। थुज्वःगु द्वेष व दुर्भावनायुक्त बोलीपाखें छगू पक्षं मेगू पक्षयात थवंथवय् प्रहारया कारणं हे सविधान दयेके ज्यायात असहज यानाः संविधान निर्धारित ई दुने दयेके मफुगु प्रस्ट जूवंगु दु ।

अपशव्दया रुपय् उमिसं छ्यलीगु प्राविधिक खँग्वःत स्वयेबलय् छगू पक्षं मेगु पक्षयात म्हुतु वायेगु लागि आपालं गृहकार्य यायेमालीगु अन्दाज यायेफु। भाषण यायेगु झ्वलय् न्हून्हूगु अपशव्दत छ्यलाः विपक्षीतय्त तिलमिले यायेगु, आक्रोश ब्वलंकेगु थुज्वःगु शव्दपाखें छुं ईया लागि कार्यकर्तातय्गु करतल ध्वनि सहितगु तालि अवश्य कायेफइ तर देशयात निकास बीगु ज्याखँपाखें धाःसा झन झन तापाना वनी धकाः उमिसं वाःचायेके मफु। थःगु मानय् द्वेष, दुर्भावना, अहंकार, ईर्ष्या, मात्सर्य (मतिकुराः) पहः दु धकाः क्यनाच्वंगु थुज्वःगु भाषणपाखें समस्या ज्यनी मखु धकाः महसुस मयाःतले थुपिं नेतातय्पाखें देय्यात गुबलें भिं मजुइगु पक्का खः ।

बचनया सही प्रयोग मनूतय्गु जीवनय् अनिवार्य जू व थः व कतःया प्रगतिया लागिं मदय्कं मगाः धकाः सुभाषित बचनयात महत्व बिसें भगवान बुद्धं आपालं उपदेशत बियाबिज्याःगु दु। मनूतय्गु सफलताया मू कारण, कल्याण मंगलया कारण उमिगु सुभाषित बचन खः धकाः वस्पोलं मंगलसुत्रय् सुभाषिता च या वाचा एतं मंगल मुत्तमु वा सुभाषित बचन ल्हायेगु हे उत्तम मंगल खः धकाः कनाबिज्याःगु दु। सुभाषित बचनया अभावं आपालं ज्या स्यनीगु व अज्याःपिं मनूतय्त सुना नं ययेकी मखु व पत्याः याइ मखु धकाः वसपोलं आपालं प्रसंग बियाबिज्याःगु दु। 'नन्दि विशाल जातक'य् थःगु बलशक्तिपाखें मालिकयात धनी यायेत असामान्य भारी क्वबियाः क्यना बी धकाः बाजी तयेकूम्ह द्वहंयात भारी क्वबीत्यंगु इलय् द्वहंयात मनिंगु अपशव्दं संबोधन याःगु कारणं द्वहनं भारी क्बमबिसे अःखतं मालिकयात हे हानी याना बिउगु प्रशंगपाखें अपशव्दं गबलें भिं मजुइगु सन्देश बियाच्वंगु दु। अथे हे गाडाय् बस्तु तयाः बनेज्या याइम्ह छम्ह व्यापारीयात प्यम्ह मस्तय्सं प्रयोग याःगु बचनया सुभाषितता वा नायूगुपन स्वयाः सामान बिउगु प्रसंगं सुभाषित बचनया आपालं महत्व दुगु खँ स्पष्ट यानाबिज्याःगु दु ।

राजनैतिक नेतातपाखें आपालं म्हुतु वायेगु, थवंथवय् आरोप प्रत्यारोप यायेगु ज्या यक्व जुइधुंकल तर देशया उन्नति व अभिवृद्धि मजू। उकिं थपे जूगु दछिया म्याद दुने म्हुतु मल्हासे छक्वः परस्पर सुभाषित बचंपाखें ज्या कायेगु स्वःसा बांलाःगु प्रतिफल वये फइगु आपालं सम्भावना दु। थुकिया लागि याकनं कुतः याये हथाय् हे जुइधुंकल। छाय्धाःसां सुभाषित बचनया प्रयोगं थीथी सैद्धान्तिक मतभेद दःसां नं उकियात अःपुक निराकरण याये फइगु अथवा जटिल ज्या नं अःपुक जूवनीगु आपालं सम्भावना दु। थथे जुल धाःसा देय्यात मदयेक मगानाच्वंगु संविधान निश्चित ई दुने बने जुयाः देय्यात निश्चित दिशा बी फइगु भलसा कायेफइ ।

More Stories Like this