जनविद्रोह - ऐतिहासिक अपरिहार्यता वा ख्याच्वः

- सुरेश श्रेष्ठ -
छ्याञ्जे - नेवाः राष्ट्रिय मुक्ति मोर्चा नेपाः

नेपाःया राजनीतिक परिस्थिति तसकं तरल व ग्यानापूगु संक्रमणया दथुं न्ह्यानाच्वंगु दु । नेपाली जनताया महान बलिदानं वःगु लवःत संस्थागत जुइगु वा मजुयगु धयागु विषयलय् थीथी कुनं बिचाः यायेगु ज्या न्ह्यानाच्वंगु दु ।
थुगु परिवेशय् नेपाली जनताया चाहना गुगुकथं पूवनी थुज्वःगु यावत न्ह्यसःया सही लिसः मवयेकं ज्यंकेगु असम्भव प्राय खः । नेपाली जनता दशकौंनिसें जनताया गणतन्त्रया नितिं संघर्षशील जुयावःगु दु । जनगणतन्त्रया चाहनायात पूवंकेत संकल्पयात त्वःताः मेगु फुक्क खँ भ्रम खः ।

(क) शान्ति स्वनेगु बारे
नेपाली जनता शान्ति ययेकू । शान्ति खाली आदर्शं वइगु चीज नं मखु । अशान्ति सदियौंनिसें राज्यसत्तां जनताय् क्वह्यंगू विभेदकारी नीतिया कारण दनावःगु धात्थेंगु यथार्थ खः ।

छगू शक्ति सेना पुलिस व अदालत दइ तर जनतायाके थुज्वःगु छुं नं मदैगु विषयलय् हे अशान्ति जुइगु मू कारण खः । गबले जनतां थःगु अधिकारया नितिं संघर्षया लँ ज्वनेमाः अबले वहे राज्यया मेशिनरी छ्यलाः प्रतिक्रियावादीतय्सं जनताय् अशान्ति वा हिंसा क्वबुकेगु ज्या याइ ।

उिकं अशान्तिया कारण प्रतिकि्रयावादी राज्यसत्ता जूगुलिं शान्तिया नितिं राज्यसत्ता जनताया ल्हातय् दयेमाःगु अनिवार्य जुइ । जनता सार्वभौम जूसा जक धात्थेंगु रुपय् शान्ति पलिस्था जुइगु सम्भव दु ।

गबले प्रतिक्रियावादीतय्त शान्ति दइ अबले जनतायात अशान्ति दइ व गबले जनतायात शान्ति दइ अबले प्रतिकि्रयावादीत अशान्ति दइ । शान्ति प्रकि्रयाया थुगु अवधिइ गुगु वर्गयात शान्ति धयागु खँ बहसया मू विषय जूगु दु ।

सार्वभौम अधिकार सहित शक्ति लँपुइ वनेमाःपिं जनतायात अधिकार विहीन दास दयेकेत स्वइपिनिगु दथुइ धु्रवीकरण तिब्र दु । थुगु ध्रुविकरणय् गुगु वर्ग हाबी जुइ शान्ति प्रक्रिया नं उकीय हे देतनी ।

(ख) न्हूगु संविधान दयेकेगु न्ह्यसः
नेपाली जनता सामन्तवाद व साम्राज्यवाद विरोधी सारतत्वया जनताया संविधान दयेकेत स्वयाच्वंगु दु । थःगु भाग्य व भविष्यया फैसला क्वछीगु बांलाःगु अवसरया ग्यारेन्ति कायेत स्वयाच्वंगु दु ।

देशय् विद्यमान वर्गीय जातीय क्षेत्रीय लिङ्गीय व दलित लगायतया अन्तरविरोध ज्यनीगु क्रान्तिकारी भूमिसुधार सुकुम्बासीतय्त आवासया ग्यारेन्ति व मजदूरतय्त श्रमकथंया माःगु ज्यालाया व्यवस्था जुइगु आत्मनिर्भर राष्ट्रिय अर्थतन्त्रया ग्यारेन्ति जुइगुकथंया जनताया संघीय गणतन्त्रात्मक संविधान ययेकू ।

धर्मनिरपेक्षता संघीयता व गणतन्त्र लगायतया झिदँया महान् जनयुद्ध व झिंगुन्हुया ऐतिहासिक जनआन्दोलनया उपलब्धीत संस्थागत जुइगु लिखित दस्तावेज दयेकेत स्वयाच्वंगु दु ।

तर नेपाली जनताया चाहनाया अःखः थ्व वा व ढंगं पुलांगु संविधान पुनस्र्थापित यायेगु सोच ज्वनाः प्रतिकि्रयावादी व यथास्थितिवादी शक्तित तुतिं निसें बल पिकयाच्वंगु दु ।

न्हूगु दयेकेत्यंगु संविधानय् जनताया जल्दाबल्दा समस्याया सम्बोधन जुइगु खः वा मखु थुपिं विषय मेगु छलफलया विषयवस्तु अथवा छगू ब्व नापं जूगु दु ।
जनतायात वास्तविक रुपय् सार्वभौम दयेकेत थःगु भाग्य व भविष्यया क्वछिना थःम्हं यायेदैगु नैसर्गिक अधिकार दयेमाः । थ्व अधिकार छेयेकेबीगु वा मबीगु उत्पीडित जाति व क्षेत्रया जनतायात स्वायत्तताया ग्यारेन्ति याके चाहेजूपिं व मजूपिनिगु दथुइ तिब्र संघर्षया स्थिति ब्वलंगु दु ।

उकिं न्हूगु संविधान दयेकेगु खँय् जनता विश्वस्त जुइगु स्थिति मदु ।

निष्कर्ष
माओवादी आन्दोलनया कारण स्थापित संविधानसभा गणतन्त्र संघीयता व धर्म निरपेक्षता लगायतया उपलब्धीत धरापय् लालां वंगु दु । शान्ति प्रक्रिया न्ह्याःगु इलंनिसें थौंतक्कया दुने दर्जनौं नेता - कार्यकर्तातय्गु हत्या एमाले - कांग्रेसया नेतृत्वय् याःगु दु ।

थःयात लोकतन्त्रया मसिहा तायेकीपिं प्रतिक्रियावादी व यथास्थितिवादीतय्सं क्रान्तिकारी जनसमुदायया हत्या यायां वनेगु व क्रान्तिकारीत शान्ति व संविधानया नितिं धकाः गान्धीवादी आन्दोलन यानाः जक शान्ति व जनताया संविधान सुनिश्चित जुइला ?

थ्व गबले नं जुइ फै मखु । कथित लोकतन्त्रवादीत नेपाली सेना व जनमुक्ति सेनाया समायोजन व व्यवस्थापन यानाः राष्ट्रिय सेना दयेकेत छाय् ययेकाच्वंगु मदु, संविधान सभाय् जनतां ब्यूगु अभिमतया विरुद्ध थुपिं छाय् दन शान्ति सम्झौता विपरित माओवादी नेता व कार्यकर्तातय्त छाय् मखुगु मुद्दा तयेगु यात
थुकिं शान्ति प्रकि्रया व संविधान सभा भंग यानाः मेगु पश्चगमनकारी लँपु चायेकेगु षड्यन्त्र जुयाच्वंगु स्पष्ट जुइ ।

नेपाःया राष्ट्रिय राजनीति वर्ग संघर्षया मिखाकुलिं तसकं थाकूगु अवस्थाय् थ्यंगु दु । थुज्वःगु अवस्थाय् क्रान्तिकारी पार्टीं राष्ट्रिय संयुक्त सरकार दयेके मब्यूसा जनविद्रोह यायेगु धम्की वा घुर्की जक बियां मगाः ।

थुकिया नितिं सहमति व सहकार्य नापं जनविद्रोहया ठोस तयारीइ वनेत लिबाके मज्यू । आन्तरिक तयारीइ ध्यान मबीगु तर आकाश हे कुर्केगु थेंया ख्याच्वलं शत्रुयात कमजोर मखु थःयात हे कमजोर याइ ।

मनूत न्हीकेगु तर्कं मखु ज्यां जनतायात छप्पँ यायां जनविद्रोहया ध्वाँय्यात ज्वनेगु साहसलिसें न्ह्यःने वंसा जक दीगो शान्ति व जनताया संघीय गणतन्त्रात्मक संविधान दयेके फइ । उकिं जनविद्रोह सरकार परिवर्तनया ख्याच्वः मजुसे नेपाली समाजय् विद्यमान फुक्ककथंया अन्तर विरोधत ज्यंकीगु वर्गसंघर्षया छगू ऐतिहासिक अपरिहार्यता जूवःगु दु ।

थुकिं जक नेपाली राजनीतिइ वयाच्वंगु पंगः चीकेगु सामर्थ्य तइ ।

More Stories Like this