व्यवहारं हे क्यनाच्वंगु दु नेपाल संवतय् गुलि व्यावहारिक जू?

नेपाल संवतया राष्ट्रिय महत्व व ऐतिहासिक पृष्ठभूमिया खँय् सुनां नं विवाद पिकायेफइगु अवस्था मदयेधुंकल । थ्व संवतया विषय विद्वानतय्सं थुलि सामाग्री मुंकेधुंकल की आः थुकीयात कयाः सुनां नं न्ह्यसः थनेफैमखु । नेपालय् थौं तक सरकारी मान्यता कयावयाच्वंगु विक्रम संवतया बारे तकं थौं तक थुलि विशद खोज जूगु मदुनिसां नेपाल संवत् स्वयां पुलांगु खँ खयां नं विक्रम संवतया मामिलाय् झीसं उलि राष्ट्रिय भावना व ठोस इतिहास लुइकेमफुनी गुलि की नेपाल संवतया सवालय् झीसं लुइकेधुंकूगु दु । अय् जूगुलिं नेपाल संवतया बारे गनं विवाद यायेवलय् थुकीया विपक्षय् मनूतय्सं गुबलें नं थुकीया राष्ट्रिय व ऐतिहासिक महत्वयात हाथ्या बिया वकालत याइमखु यायेमफु । उमिसं थुकीया आलोचना याइवलय् संवतया मेमेगू हे पक्षयात कयाः आलोचना याइ । इमिसं अप्व यानाः आलोचना याइगु पक्ष खः - व्यावहारिक पक्ष व वैज्ञानिक पक्ष । अर्थात इमिसं नेपाल संवत् व्यावहारिक मजू व वैज्ञानिक मजू धकाः अक्सर धायेगु यानाच्वंगु दु गुकी निगूलिं अव्यावहारिक व अवैधानिक तर्क खः ।

नेपाल संवतया वैज्ञानिक पक्ष थुली क्वातु की उकीयात विक्रम संवतया ला खँ हे त्वःते, अन्तराष्ट्रिय मान्यता प्राप्त ईश्वी संवत्ं तकं ध्वये मफु । ब्रम्हाण्डया ग्रह व उपग्रहतय् गतियात सेकेण्ड-सेकेण्ड व पल पलया ल्याखय् हिसब यानाः पिकाइगु तिथि मितियात अवैधानिक धायेगुया अर्थ विज्ञान धयागु हे मथुगु चिं खः । थ्व ब्रम्हाण्डय् च्वंगु ग्रह व उपग्रहतय् गति, उत्पति आदिया खोज आदिकालं निसें वैज्ञानिकतय् रुचीइ वनाच्वंगु विषय खः । गुकीया खोज उगु इलं निसें थौं तक जारी हे तिनि । अतः विज्ञानया थुकी सतिक च्वनाः तयार याइगु तिथि मितियात गथे यानाः अवैज्ञानिक धायेगु ?

अथेहे नेपाल संवत् अव्यावहारिक धइगु नं छगू द्वपं दु । तर नेपाल संवतयात अव्यावहारिक धायेगु झन हे अव्यावाहारिक व हास्यास्पद खँ खः । कमसे कम नं नेपालय् च्वंपिं सुं मनूतय्सं नेपाल संवतयात अव्यावहारिक धाल धाःसा व स्वयम थःत नं अव्यावहारिक धाःगु जुइ । छाय् की नेपाल संवत् छतिं अव्यावहारिक मजू, थ्व नेपालय् अझ नं व्यावहारय् छ्यलाच्वंगु दनी । सर्वसाधारणं हनीगु नखः चखः आदि लागाय् जक मखु राष्ट्रिय व सरकारी स्तरय् तकं नेपाल संवत् तसकं व्यावहारिक जुइक लागु जुयाच्वंगु दु । थुकीया दसि स्वयेगु खःसा झीसं न्ह्यने छक्व दच्छियंकया विक्रम संवत् याःगु क्यालेण्डर तयाः स्वतः धाःसा ध्वाथुइ । विक्रम संवतया वैशाषं निसें चैत्र मसान्त तकया दथुइ सरकारं शनिवाः व मेगू आकाझाकां वइगु बाहेक थीथी कथंया पर्व, दिवस, बुन्हि आदि यानाः करिव ३०न्हुया सरकारी बिदा बियातःगु दु । थ्व ३०न्हुया बिदा दुने करिव २२-२३न्हुया बिदा नेपाल संवत् कथं बियातःगु (तिथिया आधारय्) दुसाः मुक्कं ७न्हुया बिदा जक विक्रम संवत् कथं (गतेया आधारय्) बियातःगु दु । नेपालीतय्त दकलय् ताःहाक बिदा दइगु ई धयागु मोहनी खः, वयां लिपा स्वन्ति । मोहनी व स्वन्ति नितां हे बिदा सरकारं नेपाल संवत्या आधारय् बीगु खः । अथे जूगुलिं थ्व बिदा सरकारं गवलें आश्विनं बीमाःसा गवलें कात्तिक मंसिरं नं बीमाले यः । थब्ले हे बीगु धइगु पाय्छि ठेगान मदु । तर अथे खःसां सरकारं थ्व बिदा बिया हे च्वंगु दुसाः सारा देशवासीतय्सं सरकारं बिदा ब्यू थें कया नं च्वंगु दु । आः थ्व अवस्थाय् नेपाल संवत्यात अव्यावहारिक धाइपिं मनूतय्सं लिसः बीमाल, थपाय्हाक व थुलिमछि बिदा नयेवलय् व्यावहारिक जुयाच्वंगु नेपाल संवतयात मान्ता बीगु खँय् थ्यनीवलय् जक गय् अव्यावहारिक जुल । सरकारं बीगु करिब ७० प्रतिशत सरकारी बिदा नेपाल संवतया आधारय् खः । बिदा बीगु थ्व ज्याय् आः तक गन गुगुं हे कथंया व्यावहारिक समस्या वल धइगु खँ प्रकाशय् वःगु मदुनि । थुकिं नं प्रष्ट जू की नेपाल संवत् लागू यात धाःसा याउँक हे व्यावहारय् छ्यलेफइगु संवत् खः । सरकारी ज्यासः कलकारखानाय् थ्व संवत् छ्यलां व्यावहारिक समस्या वइगु छुं हे खनेमदु ।

बरु छता खँ थ्व दु की दथुइ दथुइ थ्व संवतया तिथि तुत् जुइवलय् वा निन्हु क्यनीवलय् कर्मचारीतय् तलब गय् यानाः मिल यायेगु अथे लाः थज्याःगु समस्या पि हे कायेगु खःसा इश्वी संवतया नं पिकायेज्यू । तर अथे खःसां थ्व छुं चिन्ता कायेमाःगु समस्या धाःसा मखु । थौं कन्हय् संसारय् तलब धइगु महिनाया आधारय् व हप्ताया आधारय् बीगु मखु । अज्याःगु जमना आः वने धुंकल । थौकन्हय् तलब वा ज्याला धइगु घण्टाया आधारय् बीगु खः । घण्टाया आधारय् तलब व ज्याला बीबलय् अन तुत् वा निन्हु क्यनीगु ज्यां समस्या वइगु खँ हे मदु ।

More Stories Like this