'तजिलजिया न्हाय्कं'या च्वसु नागपंचमि बारे

प्रेमनाथ जोशी

नेवाः साहित्यया गति अतिहे मन्द उकिसन निम्न स्तरपिनिगु विवेकहीन स्तरहीन हचुवा कथं यागु आलोचना व लांछना यानाः न्हुपिं साहित्यकार अथवा अनुरागित पिहावये ग्याः । पिहा वये मफु । बुं स्वना पिना चुलि हे मजानिबले चुलिहे लेंथनाः चफुनाः वां छोइगु वा स्याना छोइगु । अथ्य धकाः आलोचना याये हे मज्यू धइगु मखु आलोचनायात अभिशाप रुपय् जक काये मज्यू । थ्व बरदान कथं तथ्य सत्य आधारित स्वस्थ समालोचनाया लिच्वः न सचेतयानाः सुधार प्रगति उन्नतिया लँपुयात प्रसस्त यानायंकी साहित्य विकासया निति स्वतस्फुर्त कथं प्रस्फुटन जुइकथं प्रोत्साहन ब्युब्युं यंकेमाः । नेवाः भाषा व साहित्यया सेवा याना वया च्वंिपंस थ्व खँय् वाः चायेकाः हःपा बीगु ई कथंया वातावरण तयार यानाः यंकेमाः ।

मय्जु रत्नतारा ताम्रकारजुं च्वया दीगु 'तजिलजिया न्हाय्कं' धैगु सफू अति लोक ह्वाःगु खनेदु । थ्व सफूतिइ सांस्कृतिक नखः चखः सम्वन्धि च्वसूत दुथ्याका तःगु दु । मानो छुचूं न्हाया न्ह्यःने तया विउगु दु । उिकं यःगु नसा योमरि ग्वारामरि लोंहचामरि ममःचा आदि अनेक ई कथं दयेकाः भविया दिसँ छितः भिनि बालाइ । सफूतिइ न्ह्यब्वयातःगु यक्व च्वसुत मध्ये नाग पंचमि धइगु च्वसूयाजक थन विवेचना ब्याख्या यानाः न्ह्यब्वया च्वना ।
नागपंचमि च्वसू नेवाः परम्परावादी संस्कारया लिधंसाय् प्रस्तुत यानाः थुिकं विभिन्न देय् तय्गु उदाहरणत प्रस्तुत याना थ्व िदं तच्वकं महत्वपूर्ण जू धकाः न्ह्यब्वया दीगु दु । साधारण पारिवारिक स्वापूनिसे समाज देश परदेश अन्तर्राष्ट्रिय जगत तकन कःघानाः नागयात महत्व बिया तःगु दु धकाः क्यना दीगु दु । सुदुर पूर्व मध्य व दक्षिण एशिया युरोप दक्षिण अमेरिका तक यागु प्रचलित रिति रिवाज सांस्कृतिक खँत न्ह्यब्वया दीगु दु ।

दक्षिणभारतया सपेरातय्गु सम्वन्ध नापं महाभारत भागवत पुराण बरामहपुराण आदि यागु बाख आख्यानत ह्यव्यया तःगु अतिहे आकर्षक खनेदु । बाखनय् नागकन्यात दु धाइगु न्यना । तर वयकःनं इहिपा याना सन्तानतक बृद्धि याना वंश विकासतक जुया वःगु दु धकाः न्ह्यव्वइदीगु दु । थ्व खँ गुलितक सत्य खः दुवाला स्वये ल्यं दिन ।

नेवाः संस्कृतिइ नं नेवाः हिन्दु व नेवाः बौद्धतय् नखः चखःत माने याःगु बिस्कं परम्परागत प्रचलित प्रथा जुया वःसा विभेदया भावना मदु । स्वतन्त्र व स्वच्छन्द रुप माने यानाः वया च्वंगु दु । नागपुजा धाःसा परम्परागत रुप समान खनेदु गथेकि भगवान वृद्धया चीभाद्यःया जय नाग हिना कुइका तःगु नं यक्व खंकेफु । हिन्दुतय्स काल्पिनाग दमनया कृष्ण द्यःया किपा दुगु तिकिसा नेवाःतय्स जवंखवं नाग कन्यात दनाः ल्हाः ज्वजलपा याना तःपि निगु दथुइ तःधिकःम्ह नागराज दना च्वंगु किपाः तिकेगु याइ ।

नागलिसेया धार्मिक पक्षपाखे नेवाः समाजया संस्कार व संस्कृतिया खँत न्ह्यथनाः अभिन्न अंग कथं द्यःत लिसे स्वापू क्यनाः ताहाःया नामं जात्रात नीस्वना तःगु ब्वया दिल । जीवनया आधार ल खः धया लःलिसे सम्वन्धित मूल पात्र नाग खः धया अति महत्व विया गौरवया थाय् वियाः तःगु दु । नागया नांम तिर्थकुण्डत नं दु नाग पंचमि कुन्हु थाय् थासय् पुखुलिइ खुसिइ मेला हे लगय् जुइगु खँत नं वयान याना तःगु दु । स्वयम्भुया शान्तिपुरय् च्वंगु नवनागया हिं च्वया तःगु सफूया वयान याना व थाय्या महत्वपूर्ण भूमिका म्हसीका क्यना विउगु दु । करुणामय व गौरवनाथया बाखँ न्ह्यथना हिन्दु व बौद्ध धर्मावलम्बितय्गु समान श्रद्धा व विश्वास क्यना विल ।

ताहाः थें वुद्धिमानम्ह धकाः अले एडम व इभया बाखं न्ह्यथनाः बाइबलयात लुमंकाबिल । रोमन संस्कार पाखे जुपिटरया ताहाःचिंदुगु कथियात आःतकनं चिकित्सकतय्सं श्रद्धापूर्वक मानेयानाः वया च्वंगु चलनयात न्ह्यथनाः चिकित्सक तय्गु शरीरया मूल अंग नं सर्पया आकार खः ।

योगया मूल आधार न नाग हे खः धकाः लुमंके विल । चीन मलेसिया बर्मा थाइल्याण्ड आदि देया संस्कार जन धारणा विश्वास व जात्रा आदियात क्यना दीगु दु । क्यामराया खँ ल्हाना आधुनिक सभ्यताय् ताहाःया योगदान क्यनादिल अथ्यहे मनूया प्रकृति व व्यवहार ताहाःयाथें जुइमा धकाः सल्लाह विया दिल ।

थ्व च्वसुली ताहाःलिसे मनूया सम्वन्ध धार्मिक अध्यात्मिक आर्थिक सामाजिक व्यवहारिक आदि विषयलय् व्यापक दृष्टिकोण व महत्व क्यना दिल । हिन्दु बौद्ध मुस्लिम कि्रस्चियन आदि विश्वया धर्म आस्था मान्यता दुपिंस विशेष मान्यता विया वया च्वंगु खँयात थ्व लेख पुष्टि यागु खने दु । विश्वयात कयेकुंकाः चिकूयाना क्यंगु दु ।

नाग सुरक्षा याइम्ह संरक्षक हतियारया रुपय् ल्वाभः तिसा नसा त्वसाया रुपय्नं क्यना तःगु दु । आर्थिक सुरक्षा याना धन सम्पत्ति बियाः सम्पन्न याना बीम्ह दाता धकाः क्यना दीगु दु । ताहाःया म्हसीका आधार आकार प्रकार प्रकृति व्यवहार प्रयोग उपयोग फाइदा बेफाइदा महत्व आदि वारे सजिव कथं न्ह्यब्वया दीगु दु । थ्व प्राणि पाखे जुइफइगु विगार अले उकिया समाधान उपचार व सचेत जुइत सल्लाह नं वियातःगु दु ।

च्वसुली धार्मिक पुरातन पौराणिक वाखंयागु जक व्याख्या मयासे आधुनिक इलय्नं ताहाःया महत्व दु दनि धयाः समय सापेक्षकथं ह्यब्वःगु खनेदु । थुकिं मगाःमचाःगु खँत यक्व दिन । व्यापकताय् वनेगु ल्यंहे दिन । नागमहात्म्य नाग पुराण धयागु सफूतिइ वयान याना तःगुयात थुलि चिहाकयेक अतिहे दुग्यंक सारांशया रुपय् न्ह्य ब्वयातःगु च्वसुयात साधारण व्यवहारिक ज्ञान दयेकेत छकः ब्वनेमाःगु खनेदु । व्यापकताविया नागया महत्व जनजीवनलिसेया स्वापूवारे विश्लेषण व्याख्या याना अनुसन्धान यायेत लँ चायेका व्यूगु कुतः यात च्वछाय्मा । थजाःगु च्वसुत च्वया नेवाः साहित्य व सांस्कृतिक क्षेत्रय् हःपाः बीगु ज्या हाकनं हाकनं जुइगु आशा याना ।
मय्जु रत्नताराया तजिलजिया न्हाय्कं सफू नेवाः साहित्य व सांस्कृतिक क्षेत्रया लागि तःधंगु योगदान खः । थुकियात संरक्षण व सम्मान बीमा । च्वमियात हौसला व प्रोत्साहन दयावनेमाः । थजाःगु गौरवमय च्वसूत भविष्यय् पिहाँ वइगु आशा याना च्वना ।

More Stories Like this