नेपाःया मुलवासी न्ह्यःने वये माल

डि.आर. खड्गी

झीगु देय्या उत्तरी जःलाखःला चीनपाखें आन्तरिक मामलाय् हस्तक्षेप यानाः स्यंकेगु मयाःगुलिं दक्षिणया देय् भारतपाखें आन्तरिक मामलाय् हस्तक्षेप यानाः स्यंकेगु याना वयाच्वंगु दु। नेपाः विकसित सुन्दर शान्त सभ्य देश धकाः विश्वय् चर्चित जुयाच्वंगु देश खः। जब नेपालय् भारतया कुप्रभाव लात देश तहसनहस जुइगु शुरु जुल ।

भारतं नेपाःया लोभी स्वार्थी नेतातय्त तन्त्र मन्त्र यानाः नेपाःयात स्यंकाः ततःधंगु फाइदा कायेगु यानाच्वन। नेपाःया इतिहासं क्यनाच्वंगु दु, न्हापाया शासक किराँतीतय्त छल व बलं पराजित यानाः दक्षिण भारतया लिच्छबी शासकतय्सं शासन थःगु ल्हातय् कायेत सफल जुल। दक्षिण भारतं वःपिं लिच्छबीतय्सं देशयात स्यंकेगु मस्वः बरु देशया उन्नति व प्रगति यानाः देशयात भिंकेगु ज्याय् खुब मेहेनत याना वंगु खनेदु। लिच्छबी शासकतय्सं नेपाःयात स्वर्ण युगया अवस्थाय् थ्यंकाः नेपाःया इज्जत व प्रतिष्ठा बढे याना वन। इतिहासं क्यना वनेधुंकल कि यदि भिंम्ह शासक वल धाःसा देश विकास यायेत छुं थाकु मजू। लिच्छबी शासकतय्सं विशाल भारत व चीननाप पंचशील सिद्धान्तया आधारय् स्वापू बल्लाका वंगु खनेदु। लिच्छबी शासकया इलय् भारत व चीन देशं नेपालयात हेपे यायेगु आँट तक नं मयाः। लिच्छबी शासकं यानावंगु छगू महत्वपूर्ण ज्या धयागु नेपाः देय् थःगु हे छगू बिस्कं पहःया पहिचान बीत सफल जूगु खः। लिच्छबी शासकतय्सं देश विकास यानाः जनतायात सुख व शान्ति बियाच्वंगु खनाः उत्तर भारतया शासकतय्त अतिकं दाहा जूगु कारणं लिच्छवीतय्त पतन यायेगु लागि टिकडम म्हितल। आखिरय् मल्लतय्सं नं अनेक जालझेल यानाः लिच्छबीतय्त पतन यानाः थःगु ल्हातय् शासन कायेत सफल जुल। मल्ल शासकमध्ये गुलिं गुलिं शासकत भिंपिं जूगुलिं जनतायात सुख व आनन्द बीगु लागिं ध्यान बिया वंगु खनेदु ।

इतिहासं यदि नेता भिंपिं लात धाःसा देश विकास यायेत छुं नं थाकु मजू धयागु खँ क्यनावंगु दु। थुकथं स्वयेबलय् मल्ल शासक जयस्थिति मल्ल नेपाःया लागि कलंक साबित जूगु खनेदु। छाय्धाःसा स्वनिगःया समाजय् मिले जुयाः देशय् वइगु ततःधंगु समस्यात समाधान यानाः शान्ति व आनन्दपूर्वक मिले जुयाच्वंगु समाजयात छिन्नभिन्न याना बिल। जयस्थिति मल्लं काशीया धुर्त ब्रम्हूत सःताः थजाः व क्वजाःया नियम हयेके बियाः समाजय् कलह ब्वलंका बिल। गुगु इलय् स्वनिगःया नेवाः जाति दुने कलह हया बिल उगु इलय् खाली स्वनिगः जक स्यनेगु शुरु जूगु मखु बरु पूर्ण रुपं देशया अवस्था नं स्यना वनेगु शुरु जूगु खः। मल्ल शासकं शुरु याःगु उगु जाति ब्यवस्थायात राणा शासकतय्सं अझ कडा नियम व कानून हयाः नेवाः समाजयात अति हे दुःख बीगु ज्या यात।
राणा शासकं नेवाःतय्त दुःख कष्ट शोषण अप्वः याःगु कारणं थौंतक नं उकिया लिच्वः लानाच्वंगु दु। व लिच्वः धयागु हे राजनीतिक चेतना अतिकं म्हो जुयाः सांस्कृतिक व धार्मिक ख्यलय् जक अप्वः अलमल जुयाः नेवाःत झन झन कमजोर जुजुं वनाच्वंगु खः ।

००७ साल, ०४७ सालया सफल जनआन्दोलनं देशया अवस्था पाय्छि जुजुं वनेमाःगु खःसां झन झन स्यना वनाच्वंगु दु। देश स्यना वंगुया मू कारण धयागु पार्टीया नेतात अप्वः हे भारतया इसाराय् प्याखं हुलेगु यानाच्वंगुलिं खः। ०६३ सालया जन आन्दोलनं देश बर्बाद जूगु जक मखु विदेशी शक्तिया चलखेल नं तसकं अप्वयेका बिउगु दु। विशेष यानाः भारतं धम्की, दबाब व लोभ क्यनाः भारतया अनुकूल जुइगु राजनीतिक खेल जक जुयाच्वंगु खनेदु। थुलि जक मखु प्रधानमन्त्रीनिसें मन्त्रीया नियुक्तितक भारतया इसारायात थुइकाः न्ह्या.वनेमाःगु बाध्यता दु। नीछगू प्रतिशत दुपिं मधेशवादी नेतातय्सं पीखुगू प्रतिशत भाग मन्त्री मण्डल कब्जा यानाच्वंगु नं भारतया इसारय् चले जुइमाःगुलिं खः ।

भारतया राजदूत राकेश सुद हिमाली इलाकाय् गबलें खुल्ला रुपंसा गबलें गोप्य रुपं विकासया नामं भ्रमण याना वयाच्वंगु दु। हिमाली व पहाडी इलाकाय् शिक्षा, स्वास्थ्य व लँ दयेकेगु नामय् ध्यबा लगानी जुयाच्वंगु दु। अझ भारत स्वयां नं अमेरिकां पाठशाला व गुम्बा निर्माणया लागिं धकाः अप्वः डलर खर्च यानाच्वंगु खनेदु। तर अमेरिका व भारतया सहयोग सेवामुखी स्वयाः नं थःगु राजनीतिक स्वार्थ पूर्तिया लागि धनराशी खर्च यानाच्वंगु अनुमान यायेफु। छाय्धाःसा थ्व निगू देशया उद्देश्य धयागु चीनयात दुःख बियाः तिब्बतयात स्वतन्त्र यायेगु खः। भारत व अमेरिकाया सहयोगं गुलि नं पाठशाला व गुम्बा निर्माण जुयाच्वंगु खः अज्याःगु फुक्क थासय् चीन विरोधी शिक्षा बियाच्वंगु दु धाइ। अझ थुलि जक मखु लडाकु दस्ता नं तयार यायेगु लागि तालिम समेत बियाच्वंगु दु धकाः नं पत्रपत्रिकातय्सं च्वया हयाच्वंगु दु ।

वंगु असोजया स्वंगूगु वालय् भारतीय राजदूत राकेश सुद हिमाली भागया सोलुखुम्बु भ्रमण यानाः लिहां वयाच्वंगु इलय् माओवादी कार्यकर्तातय्सं हाकुगु ध्वाँय् क्यनाः लाकमं तकं कयेकाः आक्रोश प्वंकल। थ्व मुद्दां माओवादी पार्टीयात खुब आलोचना यातसा मधेशवादी दलया मन्त्री महेन्द्र राय यादबं राजदूतयात क्यंगु उद्दण्ड ब्यवहारं देशया जक बेइज्जत याःगु मखु समस्त मधेशीतय्गु नं अपमान जुल धकाः माओबादी पार्टीयात घृणा यात। मेम्ह मधेशी मन्त्री लक्ष्मणलाल कर्णं थ्व मुद्दायात कयाः क्याबिनेटय् यंकाः भारतयाके माफी फ्वनेगु ज्या यायेमाः धाल। मधेशी मन्त्रीतय्गु धापुतिं छु खँ पुष्टि जुल धाःसा इपिं खालि भारतया स्वार्थ पूर्तिया निंतिं जक राजनीति यानाच्वंपिं खः। झीगु धापू थ्व नं मखु कि माओबादी कार्यकर्तातय्गु याःगु उद्दण्ड ब्यवहार व कुटनीतिक मर्यादा हाचांगायाः याःगु व्यवहारयात समर्थन यायेमाः। आः झी मूल नेपाःबासीं थ्व खँ थुइके माल कि खस ब्रम्हू नेतात स्वार्थी, लोभीत व थःगु फाइदाया लागि देशयात सिक्किमीकरण अथवा फीजीकरण यायेत नं तयार जुइपिं खः। मेगु मधेशीवादी शक्ति प्रत्यक्ष रुपं हे भारतया स्वार्थ पूर्तिया लागि राजनीति यानाच्वंपिं खः धयागु खँ पुष्टि जुइधुंकल। अथे जूगुलिं देय्या अस्तित्व रक्षा यायेगु खःसा झीपिं हे न्ह्यःने बढे जुइ फयेकेमाः ।

drkhadgi@gmail.com

More Stories Like this