धर्मया नामय् हिंसा

सुमित्रा तुलाधर

नखः मध्ये नं तःधंगु नखः माने याना वयाच्वंगु मोहनि खः। मचांनिसें कयाः बुराबुरी तकं मोहनि नखः धकाः न्ह्याइपु तायेकी। थुकियात देशया राष्ट्रिय नखः धकाः नं माने याना तःगु दु। थ्व इलय् लँय् सामान मिउ वइपिं व न्याः वइपिं तसकं हे म्वःम्वः जुइ। आर्थिक अवस्था बल्लाःपिंत ला न्ह्याइपुसे हे च्वनी। आर्थिक अवस्था कमजोरपिंत दशां कः थें जुइ। उकिं थःगु गच्छे कथं भ्वासि पहः मवयेक जःलाखःलां धाइ ल्हाइ धइगु चिउताः मतसे नखः हनेमाः। दुपिं जुइमा, मदुपिं जुइमा थ्व नखःबलय् लाया थीथी परिकार दयेकाः नयेगु याइ। थुलि जक मखु, धर्मया नामय् परम्परांनिसें चले जुयाच्वंगु संस्कृति धकाः पशुपंक्षी, प्राणीयात बलि बियाः प्रसाद धकाः नयेगु चलन जुयाच्वन। थीथी मनूतय् थीथी मनय् वःगु अर्थ छ्यानाः द्यःयात बलि बियाः धर्म याना धकाः प्रसादया रूपय् ला नयेगु बहाना जक खः। द्यःयात बलि बीगु व ला नइपिनिगु तर्क थथे दु:
१) दैवी प्रकोप धइगु ईश्वरया लीला खः, उकिं थुकिं बचे जुइत द्यःपिंत लय्तायेकेत।
२) पशुपंक्षीतय्त बलि बियाः मोक्ष बीत।
३) वातावरण सन्तुलन कायम यायेत। हिंसा यानाः ला नयेमाः, मखुसा प्राणीया संख्या अप्वयाः मनूत च्वनेथाय् दइ मखु।
४) लां झीत तागत बी।
५) द्यःपिंत पशुपंक्षी बलि बीगु धइगु द्वलंद्वः न्ह्यःनिसें हे चले जुयाच्वंगु झीगु परम्परा, संस्कृति खः। उकिं थुकियात निरन्तरता बीत।

न्ह्यागु तर्क वितर्क यानाः अर्थ लगे याःसां थ्व फुक्कं अन्धविश्वास, कुतर्क व अज्ञानता जक खः। न्ह्यागु जातिया प्राणीयात घाः याःसां हि वइ, स्याइ, कष्ट जुइ। उकिं धर्मया नामय् छुं मसिउपिं प्राणीयात स्यानाः ला नयेगु धइगु शुद्ध धर्म कदापी मखु। प्राणी हिंसा याइपिं हिंस्रक, असभ्य, शासकतय्सं यानाच्वंगु चलन व कुप्रथा जक खः। नेपाः थें पवित्र स्वच्छ, शान्ति क्षेत्र, बुद्ध जन्म जूगु देशय् थज्याःगु कुप्रथायात कानूनं मान्यता बीगु छुं कथं नं उचित मजू। बुद्ध धर्म, हिन्दू धर्म, मुश्लीम धर्म, इशाई धर्म न्ह्यागु धर्म माने याइपिं थजुइमा छुं कथं नं धर्म धकाः बलि बियाः ला नयेगु प्रवृति समाजय् ब्वलंके बी मजिउ। गुगु ज्या यानाः बहुजन हिताय, बहुजन सुखाय जुइ वहे जक धर्म स्वच्छ, शुद्ध जुइ। झीसं अनेक बहाना यानाः हिंसा यासें ला नयेगु बानी त्वःतेमाः। बुद्धया जीवक सूत्रय् धयातःगु दु � प्राणीयात हे लक्ष्य तयाः थःगु लागिं स्याना तःगु धकाः मनय् शंका वंसा व ला अमोज्य जुइ।
भगवान बुद्धं पञ्च काम सुखय् जक भुले जुइगु दोष खः, गृहस्थी जीवनय् पञ्चशील पालन यायेमाः धइगु उपदेश बियाबिज्याःगु दु। भगवान बुद्धया उपदेश कथं बलिया अर्थ त्याग यायेगु खः। संसारया जंजालय् तक्यनाः दुःख भोग यानाच्वंपिं सत्व प्राणीयात दुःखं मुक्त जुइगु उपाय क्यनाबिज्याःगु खः। संसारय् दुःखया मूल कारण धइगु तृष्णा खः। तृष्णाया कारणं काम, क्रोध, लोभ, मोह, अबिद्या ब्वलनाः मनू पशु समान जुयाच्वन। थ्व दुःखं मुक्त जुइत काम, क्रोध, लोभ, मोह, अहंकारया बानी ब्यहोरा त्याग यायेगु हे धात्थेंया बलि बीगु खः अले जक दुःखं मुक्त जुइगु लँपु लुइ। झीसं गरीब व दुर्लभ प्राणीयात शोषण, अत्याचार, अन्याय याये कदापि मजिउ। सुइतं कडा शब्दं खँ ल्हायेगु, ज्वय् पियाः स्वयेगु व नुगलय् स्याक्क न्वायेगु नं छगू कथंया हिंसा यायेगु थें जू। झीके दुगु दुर्गुणयात बलि बीगु धात्थेंया धर्म खः।
भगवान् बुद्धं न्यागू प्रकारया बलि धकाः थथे धयाबिज्याःगु दु -
१) ञाति बलि - थःथितिपिं मुनाः च्वनेगु। सःताः नकेगु।
२) अतिथि बलि - पाहांया सत्कार यायेगु।
३) पुब्ववेद बलि - मदयेधुंकूपिं थःथितिपिनि नामं दान धर्म यायेगु।
४) राज्य बलि - राष्ट्रयात कर पुलेगु।
५) देवता बलि - पूजा याये योग्यपिं द्यःपिंत पूजा यायेगु।

सुइतं झीसं जीवन दान बी मफुसा सुइगुं जीवन बलि बीगु नं अधिकार झीके मदु। उकिं झीसं द्यःपिंत पशु बलि बियाः मखु मानव दुने च्वंगु पशुत्व बलि बीगु जक सार्थक जुइ, मखुसा कर्पिनिगु जीवन बलि बियाः खुशी माने यानाः ला नयेगु धइगु उचित खः धाये फइ मखु ।

मोहनिबलय् द्यःपिंत जक बलि बियाः पुज्याइगु मखु, सवारी साधन गथे कि साइकल, मोटरसाइकल आदिइ नं हिंसा यानाः द्यः पुज्याइ ताकि लँय् गनं वनेबलय् छुं कथं नं बिघ्न बाधा मजुइमा। तर थथे मखु। हिंसा यायेवं दुर्घटना मजुइगु, हिंसा मयायेवं दुर्घटना जुइगु मखु। थ्व ला छगू अन्धविश्वास, पुलांगु संस्कार व संजोग जक खः।
थीथी लजगाः याइपिंसं नं थःगु ज्या यायेगु ज्याभः स्वनाः द्यः पुज्याइ। थ्व थःगु लजगाः न्ह्याबलें बांलायेमा, सुथां लायेमा व त्वःमफीमा धकाः खः ।

More Stories Like this