मोहनिया नौरथ

शिला साय्मि

थौं नीछगूगु सदी, गां हे शून्य जुइक ल्याय्म्हत विदेश पलायन जुयाच्वंगु ई, पश्चिमी सभ्यतां त्वपुयाः हा कयाच्वंगु ल्याय्म्ह पुचलय् नं छथ्वः ल्याय्म्हत संस्कृतियात हाकनं म्वाकेगु कुतलय् ब्वाँय् जुयाच्वंगु खनाः मनूत अजूचायेफु। विदेशी संकिपा स्वयेगु, डान्स रेष्टुरेन्ट वनेगु थेज्याःगु मनोरञ्जनया ख्यलय् भुले मजुसे थ्व ल्याय्म्हत बाचा इलय् दनाः त्वाःयापिं दाजुकिजा, तःकेहेँ व थकालिपिंत तकं थनेगु ज्या यानाच्वंगु दु। झीगु सम्पदा, संस्कृति जक रक्षा यायेत मखुसें झीगु शरीर स्वस्थ यायेगु निंतिं, वातावरण सफा यायेगु निंतिं, खुसि सफाईया निंतिं स्थानीय निकायया ध्यानाकर्षण यायेगु आज्जु ज्वनाः दनाच्वंपिं थ्व ल्याय्म्हत येँया हिउमत त्वाः वडा नं. १२ नासः चुक तुकं बहाःयापिं दाजुकिजापिं खः। थुकी झिदँनिसें स्वीदँतक दुपिं ल्याय्म्हत दुथ्याः।
वय्कःपिंसं थःगु अभियानयात झीगु थःगु हे संस्कृतिपाखें न्ह्याकाच्वंगु दु। न्हापां ला वय्कःपिंसं बाजं थायेगु ज्या स्यनादीगु खः। अनं लिपा इहिपाबलय् नेवाः बाजं थायेगु ज्या नं यानादिल। आः वयाः मोहनिबलय् नौरथ मुंकेगु भिं ज्या यानाच्वंगु दु। न्हापा ला सुयातं विश्वास हे मजू, थुज्वःगु दुर्गन्धित खुसिइ गथे यानाः म्वः ल्हुइगु धकाः। थ्व ज्या वय्कःपिंसं स्यनादिल। नौरथय् म्वः ल्हुइत खुसिया लः थी म्वाय्क ट्यांकरं हयाः तिर्थ पतिकं म्वः ल्हुइगु ब्यवस्था जुल। नौरथ ज्वःछि गुंगू तिर्थय् म्वः ल्हुइमाः। व नं सुथय् नगु दुगु इलय् ।

वय्कःपिनिगु हे कुतलय् थुगुसीया मोहनिबलय् झिंनिसलं मल्याक्क मनूत न्हिंन्हिं नौरथय् म्वः ल्हुयाच्वंगु दु। थुकियात सांस्कृतिक धार्मिक रुपं छगू बांलाःगु ज्या धायेगु ला द हे दु, उकिया नापनापं च्यागू झिगू त्वाःयापिं मनूत नापनापं च्वनाः थवंथवय् म्हसीका कालबिल यायेगु ज्या नं याये दन ।

२०५८ सालंनिसें गोफलय् नौरथ मुंकेगु ज्या धुंसांनिसें येँ देशय् नौरथ वनेगु चलन हे मदयेधुंकूगु खः। खुसि फोहोर जूगु, आर्थिक ब्यवस्थापन मजूगु व ल्याय्म्हतय् परम्परापाखे ध्यान मवंगु कारणं हे जुइमाः। थथे छगू दशकतक नं नौरथ मजुसेंलि थुगु चलनयात म्वाका तयेमाःगु नापं थ्व हे त्वहलं खुसि सफा यानाः स्वच्छ व सफा वातावरण दयेकेगु ताः तयाः थगुनेनिसें नौरथ मुंकेगु अभियान न्ह्याकूगु खः। छक्वः नौरथ हनेत निगू लखं मयाक दां माः। थ्व फुक्वं श्रद्धालु भक्तजनपिंसं हे संकलन यानाच्वंगु दु। मगाःमचाःगु जक ग्वसाः खलकं तयाच्वंगु खँ ग्वसाः खलःया नायः शंकर महर्जनं कनादिल।
थौंकन्हय् मनूतय्सं जि व जिगु जक धकाः थःगु निंतिं जक म्वायेगु यानाच्वन। देय् व समाजया अवस्थापाखे सकसिगुं ध्यानाकर्षण यायेगु निंतिं हे सकसिनं झी व झीगु धयागु भावना नुगलय् ब्वलंकेत हे थःगु संस्थाया नां झीगु नासः खलः तयागु जानकारी वय्कलं बियादिल। थुगु संस्था ने.सं. ११२८ सं पीस्वम्ह दुजःपिं जानाः नीस्वंगु खः ।

कौलाथ्व पारु (नःला स्वनेकुन्हु) निसें कौलाथ्व नवःमि तक थीथी तिर्थय् म्वःल्हुइ। न्हापां शंकर तिर्थ शंखमुलय् म्वः ल्हुइ, दुतिया कुन्हुृ (भचाखुसी) निर्मल तिर्थ, तृतिया कुन्हु पुण्य तिर्थ गोकर्ण, चौथि कुन्हु इच्छुमती तिर्थ, पञ्चमी कुन्हु पंचनाडा (पचली), षष्ठी कुन्हु मनोहर तिर्थ (गेखा), सप्तमी कुन्हु देव तिर्थ (पशुपति), अष्टमी कुन्हु चिन्तामणी तिर्थ (टकु दोभान), नःमि कुन्हु लखुतिर्थ (कंग) य् म्वः ल्हुइ। प्रत्येक तिर्थय् म्वः ल्हुइत थीथी कथंया स्वां छ्यलीसा दान यायेगु वस्तु नं थीथी हे दु।
थथे नगु दुगु इलय् खुसिइ वनाः म्वः ल्हुल धाःसा फिया चैत्य दयेकाः चैत्य सेवा यानाः, पीठ दर्शन यानाः महाद्यःयात अर्घ यात धाःसा आपालं पुण्य दइ धइगु जनविश्वास दु। धर्म ग्रन्थकथं नौरथ यानाः आयु आरोग्य जुइ, अकाल, भय हटे जुइ, रोग, कष्ट, दुःख मदइगु, राग द्वेष व क्लेशं मुक्त जुइगु, देशय् उपद्र मजुइगु, धन सम्पत्ति आर्जन जुइगु नापं अज्ञानं जुइगु पाप तक नं नाश जुइ ।

सुथसिया स्वताः इलंनिसें नौरथ वनीपिं न्ह्यायेगु शुरु जुइ। घौछि न्ह्यः बाजं थानाः सकसितं थं वइ। तापाःथाय् जूसा अझ नं न्हापां वनी। गोकर्ण वंकुन्हु ला झिंनिताः इलय् हे नौरथ न्ह्याइ। पुजा ज्वलं सकतां ग्वसाः खलकं हे व्यवस्था यानाच्वंगु दु। झीगु नासः खलः, भिंद्यःत्वाः, योबा धिमे खलः, तःननी बाजं खलः व व देत्वाः बाजं खलः थःथःगु बाजं थानाः धायेक नौरथ वनाच्वंगु दु। दकलय् लिपा दशमी अर्थात चालं कुन्हु शान्ति तिर्थय् क्वचायेकेगु जुइ। थुगु दिंकुन्हु सकसितं भ्वय् नकेगु व्यवस्था नं ग्वसाः खलकं यानाच्वंगु दु। थुगुसी नौरथया विषय सहित समावेश यानाः ग्वसाः खलकं स्मारिका नं पिकायेगु ग्वसाः दयेकातःगु खँ नौरथ व्यवस्थापन मूल समितिया नकिं अन्जना महर्जनं कनादिल। थगुने स्वयाः थुगुसी भक्तजनतय्गु ल्याः अप्वः दुगु कारणं मेमेगु यक्व ज्या यायेगु योजना दुगु खँ नं वय्कलं कनादिल। त्वाःया थकालिपिंसं बिउगु प्रोत्साहनं थःपिं तसकं लय्तायागु खँ नं वय्कलं कनादिल ।

More Stories Like this