छाय् मदयेकल संविधान?

कृष्ण प्रजापति

वंगु जेठ १५ गते संविधानसभाया म्याद दछि थप याःगुलि आः उकिया स्वब्वय् छब्व सितिं वनेधुंकूगु दु। न्हूम्ह प्रधानमन्त्री छम्ह ल्ययेगु ज्याय् राष्ट्र व संविधानसभाया ध्यान तक्यनाच्वंगुलिं न्हूगु संविधान दयेकेगु ज्या ठप्प जुयाच्वंगु खः। अन्तरिम संविधानय् देशय् निदँया दुने न्हूगु संविधान दयेके सिधयेकेगु व उकी उल्लेख जूकथं हे न्हूगु संसदीय चुनाव यानाः शासन सत्ता लःल्हायेगु खँ न्ह्यथनातःगु खः। तर सोच व विचाः याना थें इलय् संविधान दयेके मफयेवं बल्लबल्ल राजनीतिक सहमति यानाः संविधानसभाया म्याद दछि अप्वयेकूगु खः। तर राजनीतिक पार्टीया नेतात धाःसा न्हूम्ह प्रधानमन्त्री ल्ययेगु छगूयां छगू जक ज्याय् तक्यनाः ई फुकाच्वंंगु दु। संविधानय् ३०१ मत हयाः बहुमत कायम याये फुसा जक प्रधानमन्त्री जुइ धयातःगुलिं थ्व इलय् राजनीतिक निकास मलुयाः दने नं मजिउ द्यने नं मजिउगु स्थिति जुयाच्वंगु दु ।

राष्ट्रया ध्यान न्हूगु सरकार दयेकेगुली लानाच्वंगु थ्व अवस्थाय् राष्ट्रिय विकास, शान्ति सुरक्षा नाप राष्ट्रयात न्ह्यःने यंकेगु सवालत फुक्कं अन लाः थन लाः मदयाच्वंगु दु। खास यानाः राजनीतिक समस्या यथावत जुयाच्वंगु ई जुयाः थन पिनं वइगु दां व ग्वाहालि नं तप्यंक दुत हये मफयाच्वंगु अवस्था दु। देय्या गरिबी मियाः थःपिनि स्वार्थ सिद्ध याइपिं गुलिं एनजीओ आइएनजीओतय्सं नं थ्व इलय् नेपाःया राजनीतियात प्रभावित यानाच्वंगु दु। गुलिं राजनीतिक दलया नेता कार्यकर्ता स्वयम नं एनजीओ आइएनजीओया जागिरे जुयाच्वंगुलिं थन उमिगु प्रभाव कडा रुपं कायम जुयाच्वंगु खः। थनया राजनीतिक नेता कार्यकर्तातय्के दुगु क्षमताया नं मुक्कं प्रयोग जुइफुगु अवस्था मदु। राज्यया नीति गलत जुल धाःसां नं राष्ट्र बांमलाक फसे जुयाच्वनेफु। थौं न्हूगु संविधान दयेकेत पार्टीतय्सं गुलि तदारुकता साथ ज्या यायेमाःगु खः, अथे याये मफयाच्वंगु मू कारण नं नीतिगत कमजोरी जुइफु। अथे जुयाः नं आः हानं मतदान यानाः मखु कि कार्यसुची हे संशोधन यानाः न्हूम्ह प्रधानमन्त्री ल्ययेमाःगु अवस्था वयाच्वंगु दु ।

यदि राजनीतिक पार्टीत मिले जुल धाःसा म्हो इलय् नं आपालं ज्या याये फइ। तर न्हापाया हे सामन्ती संस्कार व पूँजीवादी सोचं धाःसा विकास याये फइ मखु। देशयात न्हूगु थासय् यंकेत क्रान्तिं आपालं तिबः बियाच्वनी। तर क्रान्ति लिपा नं प्रतिक्रान्तिकारी शक्तिं हा कायेफुगु सम्भावनायात ध्यान तये फयेकेमाः। आः ला पुलांम्ह जुजु ज्ञानेन्द्र व पुलांम्ह युवराज पारस बाहेक फुक्कं हे जुजुवादी मनूतय्त माओवादीं लसकुस यानाः थःपिनि पार्टीइ दुकायेत स्वयाच्वंगु दु। कम्युनिष्ट पार्टीं सामन्त व जमिन्दारतय्त आश्रय बियाः पार्टी हे जक तःधंकेत स्वयेबलय् उकिया लिच्वः छु जुइगु खः बिचाः मयासें मगाः। कम्युनिष्ट धाःगु पार्टीं ला थःपिं सत्ताय् थ्यनेवं हे ज्या यानाः नइपिं कामदार वर्गया लागिं उत्पादनया साधनत फुक्कं सामाजिकीकरण यायेमाःगु खः ।

सामन्तवादी व पूँजीवादी बन्दोबस्तं देशय् छुं नं आमूल परिवर्तन याये फइ मखु। नेपाःया एकता कायम यानाः ज्या याना नइपिं वर्गया मुक्तिया खँ ल्हायेगु कम्युनिष्टतय्गु मू आज्जु जुइमाः। तर झीथाय् ला खालि जाति, भाषा व क्षेत्रया खँ जक न्ह्यःने तयाः कम्युनिष्टतय्सं नेपाली जनतायात अलमल यायेत स्वयाच्वंगु दु। थज्याःगु पहलं देश न्ह्यःने मखु झन जक लिउने लाः वनीगु सम्भावना दइ। थ्व नं छगू राष्ट्रया लागिं घातक हे ज्या खः। देशयात प्रगतिया लँय् यंकेगु प्रतिवद्धता ज्वनाः सदनय् थ्यंपिं सभासद्तय्सं हे इलय् राष्ट्रयात निकास बी मफुगु कारणं थौं देशय् सरकार दु वा मदु अनुभव याये मफइगु स्थिति वयाच्वंगु दु। थ्व स्वाधिन नेपाःमि जनताया मर्मय् घाः लाकीगु ज्या थौं विदेशं धाः थे च्वनीपिं राजनेतातय्गु कारणं फये मालाच्वंगु दु। उकिं राजनीतिक पार्टीतय्सं यानातःगु प्रतिवद्धता व उमिगु मार्गचित्र गुलि मिले जू धकाः स्वयेमाःगु स्थिति वयाच्वंगु दु ।

वर्गीय नारा थ्वयेकीगु नेमकिपां छाय् गबलें नेपाली कांग्रेसं प्रस्ताव याःम्ह राष्ट्रपति उम्मेदवारयात, गबलें काग्रेस विरुद्ध प्रधानमन्त्री उम्मेदवारी बिउम्ह एकीकृत माओवादीया अध्यक्ष प्रचण्डयात व गबलें एमालेया नेता माधव नेपालयात समर्थन यात थ्व खँय् मनूत अलमल जुयाच्वंगु दु। गुलिसिनं ला थज्याःगु चालयात कालबिल व दांया कासा नं धायेगु याः। तर राष्ट्रपतियात मतदान याःगु इलय् क्षेत्रीय व जाति भाषाया खँयात प्राथमिकता मबीगु सवालय् प्रतिवद्ध जूगु ल्याखं अले भारतीय उपनिवेश व राज्य विभाजनया सम्भावनायात ध्यानय् तयाः देशयात बचे यायेत हे राष्ट्रपतियात मतदान याःगु खः। बरु उबले रामबरणया विपक्षी जूम्ह राष्ट्रपति उम्मेदवार रामराजाप्रसाद सिंह ताः ई तक भारतय् निर्वासित जुयाच्वंम्ह जक मखु भारतं हे समर्थन यानाः थंम्ह जूगुलिं थ्व देशयात पिनेया हस्तक्षेपं बचे यायेत अबले रामबरण यादवयात नेमकिपां मत तःगु खः। देशयात पिनेया हस्तक्षेपं बचे यायेमाः धकाः देय्या गुगुं शक्ति थथे चिन्तित खःसां थौं धाःसा देय्या नेतात हे देशय् हस्तक्षेपयात हस्तक्षेप यानाः दुकया च्वंगु दु ।

अबलय् जुजुया सम्पत्ति सार्वजनिक यायेगु सवाल एमाले थम्हेस्यां हे ल्ह्वंगु खः। तर थःपिं प्रधानमन्त्री जुइ खनीगु लोभय् आन्दोलनया दथुं हे तत्कालीन महासचिव माधव नेपालं जुजुया सम्पत्ति सार्वजनिक यायेगु मागयात आन्दोलनया नारा मदयेकेगु कुतः जारी जुयाच्वन। लिपा थःपिनि थासय् सूर्यबहादुर थापायात जक प्रधानमन्त्री यायेवं हाकनं जुजुया सम्पत्ति सार्वजनिक यायेमाः धकाः एमाले छपला न्ह्यःने वल। थथे नापनापं आन्दोलन यानाच्वंगु इलय् हे तत्कालीन माओवादीं जनयुद्ध, शान्ति प्रक्रिया व संविधान निर्माणया सवालय् तकं भारतया आपालं ल्हाः दु धयाच्वंगु खः। आः नं अथेहे धयाच्वंगु दु। भारतया नेपालविद् एस.के. मुनिं धालकि माओवादी तकं नतमस्तक जुइगु अवस्था थन दु। भारतीय राजदूतावासय् प्रचण्ड व भट्टराई बारम्बार वंगु व लिपांगु दूतावास भ्रमणय् पत्रकारतय्सं सीकाः पोल खोले जूगु ला सकसिनं सिउगु हे खँ खः। थज्याःगु थीथी घटनाक्रमं नं देशय् न्हूगु संविधान निर्माणया ज्या तसकं ढिला जूवनाच्वंगु खः। आः नकतिनि जक गिरिजाप्रसाद कोइरालाया लुमन्तिइ पिथंगु छगू लुमंति सफुली तत्कालीन मन्त्री चक्रप्रसाद बास्कोटांया च्वसुइ १२ बुँदाया सहमति याकाः माओवादी नांया ख्येँखं खाचा पिकायेगु ज्या भारतं हे याःगु खः धकाः च्वयातःगु दु ।

More Stories Like this