निजी क्षेत्र व जनताया आर्थिक स्तर

डी.आर.खड्गी

देय्या राजनीतिक संयन्त्र डाँवाडोल जुलकि देशबासी आतंकया वातावरणय् म्वायेत बाध्य जुइ। असक्षम, लालची मनूत उच्चपदय् थ्यन कि देशया राजनीति डाँवाडोल जुइगु खः। झीगु देशय् चरम व्यक्तिबादी, स्वार्थी, लालची मनूत उच्चपदय् च्वनाः शासन यानाच्वंगुलिं देशया अवस्था झन झन स्यना वनाच्वंगु खः। यदि राजनीतिक खेलाडीतय्सं सकारात्मक सोच ज्वनाः शासन याःगु जूसा देश विकास यानाः जनतायात सुख व शान्ति बी फइगु खः ।

यूरोप व अमेरिकाय् निसःदँ न्ह्यः हे चरम व्यक्तिबादी, सामन्ती व स्वार्थी धर्मया ठेकेदार पुरोहित विरुद्ध संघर्ष यानाः जनतां विजय प्राप्त याःगुलिं यूरोप व अमेरिकाय् सकारात्मक सोच ज्वनाः नेतातय्सं राजनीति यानाः देश विकास याःगु खः। अन देश उन्नतिया लागिं औद्योगिक क्रान्ति यायेमाल धकाः शासकवर्गं जनतायात इनाप यायेसातकि जनता सक्रिय जुयाः देश विकासया लागिं न्ह्यःने वल। वहे इलय् आर्थिक स्रोतया लागिं सहकारी भावनाया अवधारणा विकास जूगु खः। यूरोप व अमेरिकाय् औद्योगिक क्रान्तिया इलय् विकास जूगु सहकारीया भावना झीगु देशय् आः तिनि विकास जुयाच्वंगु दु। थौंकन्हय् झीगु देशय् शहरी व गां गामय् सहकारी संस्थात थ्वनाच्वंगु दु। थन मदुम्ह जुजु महेन्द्रं २०१३ सालय् सहकारीया अवधारणा हःगु खः। जुजु महेन्द्र व वीरेन्द्रया पालय् छुं छुं क्षेत्रय् सहकारी भावनाया विकास यानाः ज्या नं शुरु जूगु खः। अले व ज्या सफल नं जूगु खः। लिपा नेपाःया उच्चपदया फुक्क पद खस ब्रम्हूतसें कब्जा यात। उगु हे इलंनिसें देशय् भ्रष्टाचार विकास जुयाः देश झन झन स्यनावंगु खः। भ्रष्टाचारया शिकार जुयाः साझा यातायात, इँटा टायल कारखाना व मेमेगु संस्थात स्यंगु खः।
सहकारी संस्थाया भावना अतिकं बांलाःगु खः। सहकारीया उद्देश्य धइगु चिचीधंगु अनुत्पादक ख्यलय् छरे जुयाच्वंगु पुँजीयात मुंकाः उत्पादन क्षेत्रय् लगानी यानाः सदस्यतय्गु आर्थिकस्तर थकायेगु खः। युरोपया जनताया आर्थिक स्थितिया सुधारय् सहकार संस्थाया तःधंगु महत्व दु। सहकारी भावनाया उद्देश्य पूरा जूगुया मुख्य कारण धइगु पूरा सरकार चले यानाच्वंपिं नेता व जनतां सकारात्मक व इमान्दारीपूर्वक ज्या याःगुलिं खः। थुकिया मेगु कारण धइगु यूरोपया कानुनी व्यवस्था सशक्त जूगुलिं नं खः। उगु थासय् यदि सुं छम्ह व्यक्तिं कानूनयात च्वय्�क्वय् यायेगु कुतः यात धाःसा वयात कडा कारबाही यायेगु प्रावधान जुया वयाच्वंगु खः ।

थौंकन्हय् झीगु देशय् सहकारी संस्थात म्हुकंचा बुयावः थें शहरी इलाकांनिसें कयाः गां गामय् तकं सञ्चालन जुयाच्वंगु दु। तर उकी तसकं म्हो प्रतिशत सहकारी संस्था जक पाय्छि नियमय् चले जुयाच्वंगु दु। अप्वः सहकारी संस्था पाय्छि कथं सञ्चालन जुयाच्वंगु मदु । सहकारी संस्थां यानाच्वंगु ज्या सहकारी भावनाया उद्देश्य स्वयाः अःखः जुयाः थःथःगु स्वार्थपूर्ति यानाच्वंगु दु। नेपाल सरकारं नं सहकारी संस्थातय्सं बदमासीपूर्ण ज्या याना वयाच्वंगु दु धकाः पुष्टि यायेधुंकूगु दु। भदौ १८ कुन्हु जूगु सचिवस्तरया बैठकं नं सिद्धान्त व ऐन नियम विपरित ज्या यानाच्वन धइगु निष्कर्ष पिथनाः कारबाहीया निंतिं आदेश तकं बिउगु खः। न्हापांगु चरणय् हाकुगु धखलय् लाःगु सहकारी संस्थाया नां धलः पित बिउगु खः। उगु धलखय् येँ जिल्लाया झिंनिगू, यलया न्यागू, पोखराया प्यंगू, काभ्रेया स्वंगू सहकारी संस्थात लाःगु खः। सहकारी संस्थातय्सं जक मखु बैंक व वित्तीय संस्थातय्सं नं जनताया ध्यबाय् खेलबाड यानाच्वंगु दु धकाः बैंठकं धाःगु खः। सरकारं पिथंगु रिपोर्टय् थथे उल्लेख यानातःगु दु -
(क) सहकारी नियमकथं थः सदस्य बाहेक गैर सदस्यलिसे कारोबार याये मदु धया तःगु जूसां नियम हाजांगायाः गैर सदस्यलिसे नं कारोबार यानाच्वंगु दु।
(ख) सञ्चालकतपाखें छेँ, बुँ न्यानाः संस्थाया ध्यबा दुरुपयोग यानाच्वंगु दु। अझ उलि जक मखु अप्वः मूल्यांकन यानाः ध्यबा हिनामिना यानाच्वंगु दु।
(ग) संस्थाया सञ्चालकतय्सं थः लिक्क लाःपिंत कम ब्याजं त्यासा बीगु व मेपिंत धाःसा अप्वः ब्याज कायेगु यानाच्वंगु दु।
(घ) सहकारी सञ्चालकतय्सं थःगु छेँजःपिं हे सदस्य दयेकाः संस्था एकलौटी रुपं सञ्चालनया कुतः यानाच्वंगु दु।
(ङ) सहकारी संस्थाया ध्यबा मेमेगु बैंकय् तयाः वःगु ब्याज सञ्चालकतय्सं थः यत्थे यानाच्वंगु दु।
(च) सहकारी संस्थाया ध्यबा नं व्यक्तिया नामय् तयातःगु खनेदु ।

झीगु देशया सहकारी संस्थाया अवस्था खराब जुजुं वनाच्वंगु दु तर सञ्चालकतय्गु आर्थिक अवस्था धाःसा बांलानाच्वंगु दु। थुज्वःगु खँ देशया लागि भिंगु खबर मखु। अधिकारवाला प्रशासकीय अफिसरं जनताया ध्यबा न्ह्याक्व ठगी याःसां बर्बाद याःसां कारबाही यायेगु आँट धाःसा याःगु मखु। भदौया २० गते च्वंगु सचिवस्तरीय बैंठकं हाकुगु धलखय् लाःगु सहकारी संस्थायात कारबाही यायेगु धकाः फुर्ति यात। व नं एशियाली बैंकं कारबाही यायेमाल धकाः दबाब बिउगुलिं खः तर जनतां धाःसा थःलिसे बदमासी यानाच्वंगु सहकारी संस्थायात कारबाही याइ धकाः विश्वास यानाच्वंगु मदु। थुकिया कारण छगू नेपाल सरकारया कमजोर कानून व अस्पष्ट नियम खःसा मेगु कारण कारबाही याइपिं अधिकारीत हे स्वच्छ छबियापिं मजूगुलिं खः। कानून शक्तिशाली जुयाच्वंगुलिं दक्षिण एशियाया आपालं देशय् सहकारी संस्थात सफल जुयाच्वंगु दु। बंगलादेश, श्रीलंका व भारतय् द्वलंद्वः जनतायात रोजगारी बीत अनया सहकारी संस्थात सफल जुयाच्वंगु दु। दसुया लागि बंगलादेशया मोहमद यूनिसं लाखौं बंगाली जनतायात रोजगारी बियाः जनताया आर्थिक स्तर क्वातुकेगु ज्या यानाच्वंगु दु ।

झीगु देशया सहकारी संस्था लि., वित्तीय संस्था व निजी बैंकतय्सं छुं हद तक जनतायात रोजगारी बीगु ज्या ला यानाच्वंगु दु तर अप्वः धइथें सञ्चालक समितिया लिक्क लाःपिंत जक रोजगारी बीगु यानाच्वंगु खनेदु। अथे हे सञ्चालकतय्सं थः लिक्क लाःपिंत कम ब्याजं त्यासा बीगु अले मेमेपिंत धाःसा अप्वः ब्याज कायेगु याना वयाच्वंगु कारणं जनतां सहकारी संस्था व निजी बैंकयात विश्वास यायेगु त्वःताच्वंगु अवस्था दु। खतं झीगु देशया सहकारी संस्था व निजी बैंकतय्सं नं बंगलादेशय् थें जनताया आर्थिक स्तर क्वातुकेगुली ध्यान बीमाःगु खः ।

drkhadgi@gmail.com

More Stories Like this