झीसं पत्याः यानाच्वनागु अन्धविश्वास

विपेन्द्र महर्जन

जनताया निंतिं जनतां हे शासन यायेगु जनगणतन्त्र व्यवस्थाया निंतिं झिदँया सशस्त्र जनआन्दोलनया नेतृत्व यानावःगु नेकपा (माओवादी) व न्हय्गू संसदीय पार्टी नापं १२ गू बुँदे सम्झौता कथं न्ह्याःगु झिंगुन्हुया जनआन्दोलनं नेपालय् जगजाहेर जुयाच्वंगु सामन्तवादी सत्ता राजतन्त्रया अन्त यानाः संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र व धर्म निरपेक्ष राज्य घोषणा यानाः नं देय् व जनताया निंतिं जनतां हे नियम कानून दयेकेगु सभा संविधानसभाया नं चुनाव क्वचाये धुंकूगु दु। संविधानसभाय् माओवादीयात हे जनतां न्ह्यःने हःगु खः ।

सदियौंनिसें राज्यसत्ता दुरुपयोग यासें शासन यानाच्वंपिं सामन्ती शासकतय्सं पीडित नेपाःया आदिवासी लगायत परिश्रमी वर्ग, मिसा वर्ग, मजदूर किसान वर्ग, बौद्धिक वर्ग तथा राष्ट्रिय पुँजीपति वर्गया मौलिक हकहीतया अधिकार सुनिश्चित यायेगु व राष्ट्रिय स्वाधिनताया संरक्षित जुइगु संविधान दयेकेगु ज्याय् थौं सकल जनपक्षीय सभासदत सक्रिय जुयाच्वंगु दु ।

संघीय स्वायत्त गणराज्यया व्यवस्था संविधानय् सुनिश्चित यानाः सकल पीडित श्रमिक वर्ग व आदिवासी जनजातिया अग्राधिकार सहित समानुपातिक प्रतिनिधित्व दुगु संविधान जुइमाः धकाः देय्न्यंक सः थ्वयाच्वंगु दु। तर संविधानसभाय् दुथ्याःपिं संसदवादी सभासदत मध्ये नं पुलांगु सोचविचार व दास मानसिकतां मुक्त जुइ मफुपिं, यथास्थितिवादी, सामन्ती मानसिकतां ग्रस्तपिं सुं सुं सभासदत देय् व जनताया इच्छा व चाहाना कथंया संविधान दयेकेगु ज्याय् पंगः थनाच्वंगु दु, षडयन्त्रया भाषण यानाच्वंगु दु ।

नेवाःत नं थौं पुलांगु सोच विचार त्वःताः जातीय तथा क्षेत्रीय स्वायत्त गणराज्य सहित जनपक्षीय संविधान जुइमाःगु नारा थ्वयेकाः छधी छप्पँ जुया वयाच्वंगु दु ।

राजनीतिक पार्टीया भातृ संगठन व थीथी नेवाः संगठन यानाः झिगू पुचः छथाय् मुनाः नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समिति स्वनाः नं सः थ्वयेकावःगु दु। वंगु २०६६ पुस ११ गते येँया दशरथ रंगशालाय् झिगू घटक लगायत सकल नेवाः जाति, खलः, पुचःया भव्य जन सहभागिताय् शान्तिया प्रतीक बखुं व स्वायत्त नेवाः राज्यया ध्वाँय् ब्वयेकाः स्वायत्त गणराज्य संविधानय् दयेमाःगु दबाबमूलक ज्याझ्वः क्वचायेके धुंकूगु दु ।

थुकथं नेवाःत नेवाः स्वायत्त गणराज्य दयेमाःगु राजनीतिक नारा ल्ह्वनाः छधी छप्पँ जुया वःपिं युवा पुस्तां नेवाः समाजय् हा कयाच्वंगु पुलांगु वर्णाश्रमवादी सामन्ती पुरेत तन्त्रय् तक्यनाच्वंगु संस्कार, संस्कृतिपाखें नं सचेत जुइमाःगु आवश्यकता तायेकाच्वंगु दु ।

यदि थज्याःगु संस्कार, संस्कृति प्रति नेवाःत सचेत जुइ मफुत धाःसा वा मजुल धाःसा वहे पुलांगु सामन्ती प्रवृत्ति, विभेदवादी संस्कार संस्कृति हावी जुयाः यथास्थितिइ हे तक्यनेफु। उकिं न्हूगु नेपाः समाज दयेकेगु ज्याय् सांस्कृतिक रुपं नं सचेत मजुसे मगाः धइगु ल्याय्म्ह नेतातय्गु सः खः ।

थौं थ्व नेवाः ल्याय्म्हतय्गु सः व्यवहारय् नं छ्यलेगु ज्याय् सकसितं ध्यान बीमाःगु दु। तर थथे ध्यान बीमाःगु अवस्थाय् नं नेवाः विद्वान धाःपिंसं नेवाः म्हसीके बारे वहे पुलांगु सामन्ती विभेदकारी शासनकालय् च्वयातःगु नेवाः उत्पत्ति व संस्कारया दसु बियाः ज्यापौ च्वयेगु, भाषण यायेगु ज्या जुयाच्वंगु दु ।

२८ नोभेम्बर २००९ स नेपाः राष्ट्रिय पार्टीया ग्वसालय् जूगु नेवाः सामाजिक रुपान्तरण विषयया गोष्ठीइ इतिहासविद् प्रा.डा. त्रिरत्न मानन्धरं न्ह्यब्वयादीगु ज्यापतिइ नेवाः वंश म्हसीका बारे थथे बिचाः तयादीगु दु, 'नेवाःत नेपाःया आदिवासी खः। तर इमिगु इतिहास गुलि पुलां जू धइगु खँया निर्क्यौल यायेत धाःसा झीके गाक्कं दसि मदु, उकिया निंतिं दकलय् पुलांगु राजवंश गोपालवंश खः ।'

'गोपालत नेपाःया दकलय् न्हापांगु राजवंश जूगु हे कारणं यानाः नेपाःया दकलय् पुलांगु वंशावलीया नां हे गोपालराज वंशावली जूवंगु खः। गोपालवंशया सन्तति आःयापिं सापूत खः व इपिं नेवाः खः धइगु बारे निगू मत मदु ।'

गोपालवंशया च्याम्ह जुजु धुंकाः महिषपाल वंशया जुजुपिंसं शासन यात। महिषपाल धुंकाः किराँत वंशं शासन यात धकाः वहे गोपालराज वंशावलीइ न्ह्यथनातःगु खँ नं वय्कलं ज्यापती न्ह्यब्वयादीगु दु ।

गोपालराज वंशावली जुजु जयस्थिति मल्ल (ने.सं. ५०१ निसें ५१६) या शासनकालय् पिदंगु इतिहास दु। 'न्यायविकासिनी, न्याय मानवशास्त्र, नारदसंहिता व सामाजिक सुधारया नामं नेवाः समाजय् नेवाः जाति कुचाथलाः अबौद्ध संस्कृति लादे यायेगु ज्याया शुरुवात जूगु खः ।

(स्वयादिसँ, न्यायविकासिनी सम्पादक शान्तहर्ष बज्राचार्य, ११०७ व डा. चन्द्र विक्रम बुढाथोकीया जयस्थिति मल्लको सुधार, वि.स. २०३९) नेपाल संवत् शुरुया बारे नं थ्व गोपालराज वंशावलीइ छुं हे खँ न्ह्यथनातःगु मदु धइगु टिप्पणीकारतय् धापू दु ।

नेवाः उत्पत्ति, नेवाः वंश बारे मेगु स्वयम्भु पुराण नांया वंशावलीइ थथे बयान जुयाच्वंगु दु, 'परापूर्वकालय् (थौंया थ्व स्वनिगः) तःधंगु दह जुयाच्वन। महाचीनं बिज्याःम्ह महामञ्जुश्रीं दह खनाः थ्व दहया लः निकास यायेत थःके दुगु खड्गं पहाड तछ्यानाः लः पितछ्वयाः बस्ति योग्य भूमिइ हीकाः थः नापं वःपिं मध्ये धर्मपाल धइम्हेसित जुजु याना थकल। नेवाःत वहे धर्मपालया सन्तान खः ।'

थथेहे नेवाः वंश बारे च्वयातःगु मेमेगु बंशावलीत नं दु। भाषा वंशावली, राजभोगमाला वंशावलीइ च्वयातःकथं 'द्वापर युगय् भगवान श्री कृष्ण स्वनिगलय् तःधंगु दह जुयाच्वंगु खनाः थःके दुगु सुदर्शन चक्रं कुरुवाया पहाड तछ्यानाः थनया लः पित छ्वयाः बस्ति योग्य भूमि दयेकाः थः नाप वःपिं गोपालीतय्त थन राज्य याका थकल। नेवाःत धइपिं वहे गोपाली (सापू)तय् सन्तानत खः ।'

गुगुं वंशावलीइ ला नेमुनि तपस्या च्वंगु थ्व भूमि जूगुलिं नेमुनिया नामं थ्व थाय्या नां नेपाल जूगु खः धकाः नं च्वयातःगु दु ।

नेवाः वंश वा नेवाःतय् बारे थथे अलग अलग बिचाः प्वंकाः च्वयातःगु वंशावली मध्ये गुगु वंशावलीयात सत्य नालेगु? छु दकलय् पुलांगु धकाः गोपालराज वंशावलीयात हे नाला कायेगु ला? जयस्थिति मल्ल स्वयां न्ह्यःया वंशावली मदु ला वा नेवाः इतिहास मदु ला? थ्व न्ह्यसः थौंया समस्या खः। गुकिं यानाः नेवाःतय्त भ्रमय् तयेत ताःलानाच्वंगु खनेदु ।

नेपाः देय् व नेवाःतय् बारे च्वयातःगु थजाःगु वंशावली ब्वनेबलय् यूरोप महादेशय् छगू इलय् प्रचलित छगू उखान लुमँसे वल। अत्याचारी जुजु न्हाय्कं खनाः ग्याइ, उकिं वं उजं बी कि न्हाय्कंयात थुकथं कुरुप याना बिउ कि वपाखें सुं नं मनुखं थःगु धाथेंया ख्वाः स्वये मफयेमा।' थन न्हाय्कं धाःगु इतिहास खः। शान्ति, समानताया सन्देशवाहक नेवाः इतिहासयात कुरुप यायेगु तातुनाः च्वयातःगु थ्व वंशावलीत खः धइगु थुकिं प्रमाणित जूगु दु ।

बुद्धकालिन साहित्य तथा कौटिल्य अर्थशास्त्रया लिधंसाय् नेपाःया इतिहास स्वयेबलय् इसा पूर्व स्वसः प्यसः दँ न्ह्यःया नेवाः इतिहास लुया वः। थ्व नेपाःया इतिहासयात बेवास्ता यासें १५ औं शताब्दीइ काल्पनिक विश्लेषणया लिधंसाय् च्वयातःगु वंशावलीयात थौंया वैज्ञानिक युगया ल्याय्म्ह पुस्तां गथे विश्वास याइ?

झिदँ नीदं मल्याकं नेपालय् च्वनाः नेपाः व नेवाः समाजया राजनीतिक तथा सांस्कृतिक इतिहासया बारे दुग्यंक अध्ययन अनुसन्धान यानादीपिं विदेशी विद्वानतय्सं नं सफू च्वयादीगु दु। थुपिं मध्ये सेन्ट जेभियर स्कूलया फाउण्डर प्रिन्सिपल जोन के. लकं नेपाःया दकलय् पुलांगु धाःगु गोपालराज वंशावलीयात कयाः थथे टिप्पणी यानादीगु दु ।

Gopalaraja vansavali, on the other hand, has proved time and again, to be reliable especially for cultural and religious data.
Karunamaya, page 298. 1980 AD

वय्कःया थ्व टिप्पणी ब्वनेबलय् गोपालराज वंशावलीइ च्वयातःगु छुं धार्मिक तथा सांस्कृतिक घटना बाहेक मेगु ऐतिहासिक विषयस विश्वस्त जुइथाय् मदु ।

थौंया युग वैज्ञानिक युग खः। कल्पनाया लिधंसाय् च्वयातःगु स्वयाः लिउ लिउ जुइगु व लादे यानातःगु संस्कार पालनाः यायेत सुं नं तयार जुइ मखु। सुनां च्वयातल वा धयातल धकाः वयात हे विश्वास यानाः जुइगु युग मखये धुंकल। उकिं नेपाःया नेवाःतय्गु बारे नं वैज्ञानिक विश्लेषणय लिधंसाय् सत्य तथ्य सीकेगु ज्याय् नेवाःतय्त नं सचेत यायेमाःगु युग ।

नेपाःया नेवाः विद्वान धाःपिन्सं नं नेपाः देय् व नेवाःया म्हसीका बारे वंशावली च्वयातल धायेवं वया लिउ लिउ वनाः बयान यायेगु ज्याय् होसियार मजूसे मगाःगु दु। थःथःगु व्यक्तिगत स्वार्थ तथा वर्गिय स्वार्थया लिउ लिउ वनेगु त्वःताः युगं माग याःगु शान्ति, समानता, एकता व मानवताया गुण म्वाका तयेगु निंतिं नेवाःतय्त नं सचेत यायेगु युग। सकल शोषित पीडित जाति, वर्ग व समुदायया मुक्ति ज्याय् न्ह्यचिलेगु युग। थ्व थौंया युवा पुस्ताया माग खः।
पत्याः याये थाकुगु झीगु ग्रन्थत

१. गोपालराज वंशावली:
थ्व आःतक खनेदुगु दकलय् पुलांगु नेपाःया वंशावली खः। थ्व जयस्थिति मल्लं ने.सं. ५०१-५१६ इलय् च्वःगु खनेदु। (डा. कमलप्रकाश मल्ल, पलिस्था ने.सं. १११६ दँ ४) थ्व वंशावली स्वब्वय् ब्वथला तःगु दु। न्हापांगु ब्व संस्कृत भासं दुसा मेगु निगू नेपालभाषाय् दु। थ्व ने.सं. ५०८ स पिदंगु खः। (जोन के. लक - करुणामय पेज २९८ ई. १९८०)

२. स्वयम्भू पुराण
थ्व वंशावली यक्ष मल्ल जुजुया पालय् ने.सं. ५५१-६०१ इलय् च्वःगु खः।

३. राजभोगमाला
थ्व पृथ्वीनारायण शाहया छम्ह कमाण्डरया सन्तान शिवमान सिं बस्नेतया परिवारं च्वःगु वंशावली खः। थ्व वि.सं. १८७८ निसें जंगबहादुर राणां पूरा याःगु वंशावली खः।

४. भाषा वंशावली
थ्व भीमसेन थापां वि.सं. १८२५ निसें वीर सम्शेर वि.सं. १८८२ ई दुने च्वयाः पितहःगु वंशावली खः। थ्व वंशावलीइ नं कृष्णं थनया दहया लः पित छ्वयाः बस्ति च्वने जीकाः थःनाप वःपिं गोपालीतय्त थन राज याका थकूगु खँ च्वयातःगु दु ।

भचाखुसिया फि चछिया दुने लुँ जूगु, शंखधर साख्वाल धइम्हेस्यां थुकियात ध्यबा यानाः नेपाल संवत् स्वन धइगु खँ थुकी हे उल्लेख जुयाच्वंगु खः। मेगु छुकिसनं थ्व खँ मदु ।

More Stories Like this